To nazwisko pojawiło się na naszych łamach już co najmniej dwukrotnie. Po raz pierwszy dwa lata temu za sprawą debiutanckiej powieści tej pisarki pt. "Ona i dom, który tańczy". Rok później przy okazji jej kryminału pt. "Czerwień", otwierającego cykl "Kolory zła". Teraz nadeszła pora na "Czerń", która jest drugą częścią serii i miała premierę 6 maja. O ich autorce robi się coraz głośniej i pewne jest to, że nie powiedziała ona jeszcze ostatniego słowa. Mowa o gdańszczance - Małgorzacie Oliwii Sobczak.
Księgarnie w Trójmieście
Każde spotkanie z tą autorką jest inne i za każdym razem odnoszę wrażenie, że
Małgorzata Oliwia Sobczak nie marnuje czasu. Prze do przodu i nie ogląda się za siebie.
Widać to na przykładzie jej książek, które są po prostu coraz lepsze. Pisarka rozwija się, odrzuca niesprawdzone chwyty, wprowadza nowe rozwiązania, nie rezygnując przy tym z tych zabiegów, które okazały się wcześniej celne oraz atrakcyjne dla prowadzonej fabuły i tym samym dla czytelnika. Do takich sprawdzonych metod, które Sobczak wykorzystuje w każdej ze swych dotychczasowych książek, zaliczyć można według mnie trzy najważniejsze elementy świata przedstawionego.
Przeczytaj także: Magiczne Żuławy i tajemniczy dom. Książka Małgorzaty Oliwii Sobczak
Pierwszym z nich jest
użycie znaczącej i intrygującej, a czasem i symbolicznej przestrzeni - w debiutanckiej powieści były to Żuławy, w "Czerwieni" - Trójmiasto, głównie Sopot, a w "Czerni" przede wszystkim są to Kartuzy. Drugi filar świata przedstawionego u Sobczak stanowi czasoprzestrzeń, a dokładnie
zastosowanie kilku planów czasowych (zwłaszcza chętne sięganie do przeszłości, w której kryją się motywacje bohaterów i podpowiedzi do rozwiązania zagadek). Trzecim fundamentem jest z kolei
stworzenie całej palety ciekawych postaci pierwszo- i drugoplanowych włącznie z bohaterem zbiorowym - w "Czerwieni" była to mafia, w "Czerni" jest to lokalna społeczność. Te trzy ww. filary, na których autorka opiera swoje powieści, są najbardziej interesujące, dlatego warto o nich tu pokrótce opowiedzieć.
Przeczytaj także: Dobry kryminał na jesienny wieczór - "Czerwień" Małgorzaty Oliwii SobczakZacznę od przestrzeni, która dla mnie jako czytelnika zawsze bardzo dużo znaczy i jest istotna dla budowania całego świata fabularnego. W przypadku Małgorzaty Sobczak ciekawostką może być to, że jesteśmy poniekąd świadkami jej życiowych lokalizacji.
Autorka bowiem zawsze opisuje miejsca dla siebie ważne. W książce "Ona i dom, który tańczy" twórczyni osadziła fabułę na Żuławach, z których pochodzi część jej rodziny. W "Czerwieni" pisarka portretuje w głównej mierze Sopot, w którym do niedawna mieszkała. Natomiast w ostatnim swoim dziele autorka przenosi nas na Kaszuby, gdzie ona sama osiedliła się jakiś czas temu.
Recenzje książek z Trójmiasta
- było tak w
"Kocie niebieskim" Martyny Bundy oraz u
Mariusza Kliszewskiego w książce pt. "Bez rozgrzeszenia", a teraz dzieje się tak w przypadku "Czerni". Jednak mimo że akcja "Czerni" rozgrywa się co prawda w głównej mierze w Kartuzach (choć także częściowo w Trójmieście), to nie jest to dokładne, realistyczne odwzorowanie tego miasteczka.
W przypadku Kartuz u Sobczak doszło do swego rodzaju synkretyzmu, albowiem z jednej strony miasto nazwane jest i zlokalizowane tak jak faktycznie istniejący jego odpowiednik, z drugiej jednak autorka jakby za pomocą soczewki skupia na nim swoisty zbiór różnych doświadczeń, potrzebnych do przeprowadzenia całej intrygi. Powstał tym samym
konglomerat kaszubskości i małomiasteczkowości, w którym zanurzona jest rzeczywistość tej powieści.
Innymi słowy - miasto z tej książki nie istnieje naprawdę. Równie dobrze mogłoby to być inne miejsce, inaczej nazwane i gdzie indziej zlokalizowane.
Aczkolwiek zabieg, by były to Kartuzy, ma swoje uzasadnienie. Po pierwsze dlatego, że główny bohater serii - Leopold Bilski - zostaje zesłany z Sopotu do prokuratury w Kartuzach, co ma stanowić swoistą degradację. Zatem lokalizacja musiała być blisko Trójmiasta i posiadać prokuraturę. Jednocześnie dla uatrakcyjnienia samej historii potrzebne było to "coś", czyli charakter, urok i własny klimat w jednym, a także mroczne krajobrazy (ciemne lasy, tajemnicze jeziora), czego Kartuzom odmówić nie można. Po wtóre również z racji zabiegów fabularnych, o których powiem za chwilę, musiała to być miejscowość kaszubska.
Sobczak wybrała zatem Kartuzy, które niejednokrotnie i przez wielu uznawane były i są nadal za stolicę Kaszub, a to właśnie
elementy kaszubskich wierzeń i zwyczajów odegrały w "Czerni" bardzo istotną rolę. Podobnie jak w "Czerwieni" mordy będą miały charakter rytualny, a ich źródło okaże się związane z kulturą kaszubską. Nie chciałabym zdradzać
więcej, by nie psuć zabawy czytelnikom, którzy jeszcze są przed lekturą książki. Powiem tylko tyle, że zabieg ten sprawdził się znakomicie - wątek ten jest bardzo ciekawy.
To, co bezpośrednio łączy się jeszcze z Kartuzami, to oczywiście nie tylko wspomniane krajobrazy, ale również
lokalna, bardzo specyficzna społeczność. Tutaj też na miejscu kartuzian nie obrażałabym się za portret zbiorowy, jaki stworzyła autorka (a niestety przeważają w nim nomen omen czarne charaktery).
Postaci są bowiem po prostu typowe dla takiego małego miasteczka, w którym zazwyczaj rządzą po staropolsku "wójt z plebanem", a w tym przypadku dokładnie lokalny biznesmen-filantrop, pani burmistrz i miejscowy proboszcz. Poznajemy także środowisko prokuratorsko-policyjne, które, jak łatwo się domyślić, jest totalnie skorumpowane.
Kwestia czasoprzestrzeni w "Czerni" została również bardzo dokładnie przemyślana. Do Kartuz przyjeżdża bowiem ze swym siedmioletnim synkiem Piotrusiem jedna z bohaterek - Julia Sarman - która po latach wraca do swojego miasta z czasów dzieciństwa, co daje możliwość
zanurzenia się w przeszłości. Mamy więc retrospekcje do roku 1982 i 1986, kiedy Julia była nastolatką, oraz do 1976 roku, gdy miała kilka lat.
Daje to szeroki i pogłębiony obraz nie tylko tej konkretnej bohaterki, ale i całej społeczności, która ukazywana jest właśnie na przestrzeni tych lat.
Jeśli chodzi o bohaterów, to w "Czerni" poza Bilskim
powracają też postaci znane z "Czerwieni": na czele z Anną Górską (już samodzielną panią prokurator) oraz duetem zabawnych i charakterystycznych sopockich policjantów - Pająkiem i Kitą. Notabene
ten sympatyczny tandem według mnie ma szansę na dłużej zostać w literackim świecie kryminalnym. Żałuję jedynie, że nie pojawiła się ponownie Helena Bogucka, bo to akurat była moja ulubiona bohaterka pierwszej części "Kolorów...". Zdaję sobie jednak sprawę, że trudno byłoby ją ulokować w tej historii.
Fabularnie bowiem akcja toczy się wokół zaginięć dzieci: trzynastoletniej dziewczynki i wspomnianego Piotrusia. Trop prowadzi jednak głębiej, bo do 2004 i 2008 roku, gdy zaginęło jeszcze jedno dziecko. Co się z nim stało? To z kolei odsłania kolejną tajemnicę, jaką jest
molestowanie dzieci. Problem ten jednak nie został ukazany przez autorkę wprost, nie jest opisany drastycznie ani dosłownie. W "Czerni" sceny dotyczące tego tematu pojawiają się jako
rozmyte przez czas wspomnienia z przeszłości - nie do końca zatem wiadomo, co się tak naprawdę wydarzyło. Powiem jedynie, że nic nie jest takie oczywiste, jak się wydaje na pierwszy rzut oka.
Oczywiście, podobnie jak w przypadku "Czerwieni", symbolika tytułowego koloru również ma znaczenie, czarny jest tu leitmotivem. To chyba idealny kolor na pokazanie zła, wszak czerń jest symbolem tajemnicy i mroku, a w kulturze europejskiej ma negatywne i trudne konotacje, takie jak zło właśnie, smutek, śmierć i żałoba. Czarny utożsamiany jest też z magią, wiedzą tajemną i okultyzmem, co znajduje niejakie potwierdzenie w wierzeniach, jakie pojawiają się w powieści. Jest kolorem nocy, zniszczenia, a w znaczeniu duchowym symbolem wiecznej ciemności, grzechu i szatana, co z kolei prowadzi do związków z kościołem. Jakich dokładnie - przekonajcie się sami, czytając książkę Sobczak.
Bardzo polecam.
Vincent V. Severski stwierdził, że "Czerń" udowadnia, że mamy do czynienia z
"potężnym talentem, prawdopodobnie największym, jaki pojawił się w ostatnich latach w polskim kryminale". Czy tak faktycznie jest? Jeśli jeszcze nie jesteście dostatecznie przekonani, to warto chyba poczekać na dalsze części cyklu. Trzeci tom "Kolorów zła" już w planach. Podobno w "Białym" powrócimy do Trójmiasta - tym razem do Gdyni, a jednym z bohaterów ma być jej modernistyczna architektura.
Małgorzata Oliwia Sobczak - rocznik 1982. Urodzona w Gdańsku pisarka, z wykształcenia kulturoznawczyni i dziennikarka. W Trójmieście spędziła niemal całe życie, obecnie wyemigrowała na kaszubską wieś. Autorka baśni "Mali, Boli i Królowa Mrozu" i powieści obyczajowej "Ona i dom, który tańczy". W 2019 roku wydała powieść kryminalną pt. "Czerwień", pierwszą część cyklu "Kolory zła". "Czerń" to drugi tytuł tej serii.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy