Recenzja filmu "Czerwone maki". Bitwa wygrana, ale straty duże

Tomasz Zacharczuk

6 kwietnia 2024, godz. 11:00

Opinie (140)

Czy film Krzysztofa Łukaszewicza w naszej kinematografii wojennej doczeka się równie legendarnego statusu, co bitwa o Monte Cassino w historii polskich działań zbrojnych? Nie ma na to szans. "Czerwone maki" to poprawnie nakręcony i angażujący dramat, ale jednocześnie momentami bardzo przeciętne widowisko, któremu pod kątem dramaturgii i wizualnego rozmachu wciąż daleko do zachodnich klasyków kina militarnego. Na rodzimego "Szeregowca Ryana" czy polską "Dunkierkę" przyjdzie nam jeszcze poczekać. Dobrze z kolei, że nie trzeba już dłużej czekać na fabularną opowieść o heroicznej postawie żołnierzy armii gen. Andersa.

W tym roku mija 80 lat od jednej z najcięższych i najbardziej zaciętych bitew II wojny światowej. Właściwie nie była to jedna bitwa, a rozłożona na pięć miesięcy kampania, która miała na celu zdobycie klasztornego wzgórza Monte Cassino i otwarcie tym samym aliantom drogi do Rzymu i dalej na północ Europy. W styczniu 1944 r. sprzymierzone przeciwko Niemcom wojska dokonały pierwszej próby przełamania linii wroga. To podejście, jak i dwa kolejne zakończyły się fiaskiem i ogromnymi stratami wśród Brytyjczyków, Amerykanów, Francuzów, Hindusów, Kanadyjczyków czy Maorysów.

KINO Najnowsze premiery kinowe

Challengers

Kicia kocia w przedszkolu

1 ocena

Mój pies Artur

5.5

2 oceny

Niepokalana

Władca mroku

więcej

Zawodziła myśl taktyczna alianckich dowódców. Nie sprzyjała pogoda. We znaki dawały się też żołnierzom zjednoczonych sił górzysty teren i rwąca rzeka Rapido utrudniająca przeprawę między wzgórzami (Monte Cassino było jednym z nich). Dopiero w maju, po zmianie ofensywnej strategii i zaangażowaniu polskiego wojska, udało się opanować niemal doszczętnie już zrujnowany klasztor. Żołnierzom z 2. Korpusu dowodzonego przez gen. Władysława Andersa przypadło najtrudniejsze zadanie - walka z wrogiem na najbardziej odsłoniętym terenie i wspinaczka na Monte Cassino. Powodzenie misji okupiono ostatecznie śmiercią ponad 900 polskich żołnierzy i ranami kolejnych 3 tys.

"Czerwone maki", w dość wyrywkowy sposób, prezentują kulisy zdobycia Monte Cassino przez 2. Korpus pod dowództwem gen. Andersa (Michał Żurawski).

Scenariusz kręty i stromy jak podejście na Monte Cassino

Kulisy tej niezwykle krwawej batalii poznajemy głównie z perspektywy Jędrka (Nicolas Przygoda), młodego chłopaka, który po wydostaniu się z radzieckiego łagru, bardziej z braku innych perspektyw niż z powołania, dołącza do armii Andersa na Bliskim Wschodzie. Zadziorny i buntowniczy nastolatek nie rwie się do walki na froncie. Zajmuje się głównie opieką nad końmi i naprawą pojazdów. Powątpiewa w sens żołnierskiego poświęcenia na obcej ziemi, a próby opanowania Monte Cassino uznaje za marnotrawienie ludzkiego życia. Próbuje nawet sabotować wyjazd na wzgórze kilku czołgów, by powstrzymać brata (Szymon Piotr Warszawski), członka sił pancernych, przed niechybną w jego ocenie śmiercią.

Pomysł Krzysztofa Łukaszewicza polegający na tym, by o bohaterach słynnej bitwy opowiadać przez pryzmat losów Jędrka, który żołnierskiego heroizmu nie podziela i go nie rozumie, wydaje się początkowo intrygujący. Tym bardziej że nieźle w roli hardego, a zarazem zagubionego chłopaka odnajduje się Nicolas Przygoda. Spójna i klarowna koncepcja na tę postać urywa się jednak w połowie filmu. Między innymi za sprawą zupełnie zbędnego wątku romantycznego. Relacja Jędrka z sanitariuszką Polą (Magdalena Żak) od początku wydaje się nieco wymuszona, dziwna, niedookreślona, nijaka. Nieco lepiej poprowadzona w filmie jest więź łącząca chłopaka z redaktorem (Leszek Lichota), który staje się dla Jędrka kimś w rodzaju mentora. To on właśnie próbuje wytłumaczyć nastolatkowi, że poświęcenie polskiego żołnierza na włoskiej ziemi ma sens.

W "Czerwonych makach" zresztą niejednokrotnie pada pytanie powtarzane przez wielu historyków w kontekście strat poniesionych na Monte Cassino (po obu stronach zginęło w sumie 200 tys. żołnierzy): czy było warto? Z wątpliwościami, a nawet wyrzutami sumienia zmaga się ekranowy Władysław Anders (Michał Żurawski), choć pytany przez jednego z podwładnych o sens ataku odpowiada lakonicznie, po żołniersku: to trzeba zrobić. Tych prób interpretacji faktów i polemiki w filmie Krzysztofa Łukaszewicza jest jednak zdecydowanie za mało.

Aktorsko "Czerwone maki" wyglądają naprawdę dobrze. Nieco gorzej jest już z jakością samego widowiska, któremu brakuje większego rozmachu i dramaturgii.

Mało widowiskowości w widowisku

Zaskakująco mało jest także w "Czerwonych makach" widowiska wojennego. Otwierająca film sekwencja z wykradającym leki z irańskiego szpitala Jędrkiem ma nawet znamiona miksu kina przygodowego ze szpiegowskim. Później jednak na solidną porcję akcji trzeba się naczekać. Pierwsza batalistyczna scena nocnych podchodów na Monte Cassino co prawda razi trochę oszczędnością i brakiem rozmachu, ale technicznie prezentuje się całkiem nieźle. Po czym ... znów trzeba czekać. Aż na finałową wspinaczkę pod klasztor. I choć dzieje się tu sporo, to jednak widać znaczny niedobór dramatyzmu i wizualnej wirtuozerii.

Nie ma tu bowiem efektownych mastershotów, szerokich planów, odjazdów kamery prezentujących majestat wzgórza (ba, nawet samego klasztoru tutaj nie zobaczymy). Jest sporo ciasnych kadrów, pomrukujących w oddali eksplozji i zbliżeń na bohaterów, którym towarzyszy rozedrgana kamera potęgująca jeszcze wrażenie wszechobecnego bałaganu. Na więcej fajerwerków po prostu nie było budżetu, choć twórcom filmu należy oddać, że zrobili wszystko w myśl zasady "ile fabryka dała". To oczywiście wciąż za mało, by choćby aspirować do porównań z hitami współczesnego kina wojennego, ale trudno dopatrzeć się tu jakiejkolwiek "fuszerki".

Zresztą Krzysztof Łukaszewicz już w "Karbali" udowodnił, że nawet w kameralnej formie da się nakręcić sprawne kino wojenne. Tam jednak skutecznie zadziałała dramaturgia wydarzeń. Tu jej z kolei brakuje. Uczestnicy bitwy o Monte Cassino we wspomnieniach nadmieniali o prawdziwym piekle, drodze krzyżowej na szczyt, potwornej męce, strachu i wyczerpaniu. Tego w "Czerwonych makach" nie widać. A na pewno nie w takim stopniu, by gradobicie kul (to z kolei udało się nakręcić niemal z hollywoodzkim rozmachem), stawkę finałowej batalii i ten dehumanizacyjny horror poczuć na własnej skórze.

"Czerwone maki" powinny zaspokoić (choć w ograniczonym stopniu) wymagania miłośników ekranowych militariów, jak i widzów, których bardziej od obrazu interesuje opowieść.

Aktorzy do odznaczeń, Wojtek do okulisty

Takich emocji bowiem nie wykreuje nawet CGI, którego w filmie Łukaszewicza jest całe mnóstwo. W niektórych scenach komputerowo wygenerowane efekty tworzą nieabsorbujące dużej uwagi tło, ale znacznie częściej ich sztuczność razi w oczy i nie pozwala do końca skupić się na pełnym obrazie. Gdyby jednak nie ta technologia, być może w "Czerwonych makach" zabrakłoby istotnego dla wielu widzów dalszoplanowego bohatera. Pora więc w tym momencie rozwiać wątpliwości - tak, miś Wojtek pojawia się w filmie (rzadko, ale ma to swój urok), choć w całości jest wytworem wspomnianego CGI. Oswojony przez żołnierzy Andersa niedźwiadek wygląda na ogół bez zarzutu, aczkolwiek jego wykreowane komputerowo oczy przypominają gałki cyborga i mają w sobie jakąś upiorną pustkę. Trudno byłoby jednak oczekiwać tego, by profesjonalni aktorzy grali u boku prawdziwego zwierzęcia o takich gabarytach.

Wojtek swoją rolę filmowej maskotki jednak spełnia. Ze swoich aktorskich zadań wywiązują się również ci, którym technologia w niczym nie musiała pomagać. Gdyby nie charyzma Michała Żurawskiego i Leszka Lichoty, to o ich postaciach nie dałoby się powiedzieć wiele dobrego. Na drugim planie solidnie prezentują się Mateusz Banasiuk, Bartłomiej Topa czy Szymon Piotr Warszawski. Poza tym ostatnim wszyscy pozostali grają prawdziwe postaci. Co prawda Lichota wciela się w bezimiennego redaktora, ale nietrudno raczej skojarzyć tę postać z reportażystą Melchiorem Wańkowiczem, który towarzyszył żołnierzom 2. Korpusu podczas starć we Włoszech.

Z takim aktorskim potencjałem chciałoby się wycisnąć z "Czerwonych maków" jeszcze więcej. Nie jest to jednak film, który idzie na skróty. A przynajmniej nie w kwestii technicznej (przy tych ograniczeniach). Skrótowość dotyczy przede wszystkim prezentowania faktów, choć należy pamiętać, że nie mamy przecież do czynienia z kinem dokumentalnym czy wojenną kroniką. Pewną umowność trzeba w tego typu przedsięwzięciach wkalkulować w koszta seansu. "Czerwone maki" to poprawna, choć artystycznie niespełniona, ociężała od patosu i rozczarowująca uproszczeniami w scenariuszu próba oddania hołdu tysiącom polskich żołnierzy walczących na frontach II wojny światowej. To jeszcze nie ten moment, by zestawiać nasze kino wojenne z największymi (czy nawet przeciętnymi) reprezentantami tego gatunku, ale jak się nie ma, co się lubi, to się lubi, co się ma.

5.5/10 Ocena autora

+ Oceń film

Tomasz Zacharczukt.zacharczuk@trojmiasto.pl

Film

7.0

61 ocen

Opinie wybrane

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-04-06 13:49

Bitwa pod Monte Cassino. (15)

W tej bitwie żołnierzy polskich zginęło ponad dwa razy więcej jak żołnierzy niemieckich .Tak wynika z dokumentów i artykułów o tej bitwie o autorstwie znających się na tym o czym piszą. Czy warto było?

3 tygodnie
- 32 41
Twoja opinia

Zmień treść

W tej bitwie żołnierzy polskich zginęło ponad dwa razy więcej jak żołnierzy niemieckich .Tak wynika z dokumentów i artykułów o tej bitwie o autorstwie znających się na tym o czym piszą. Czy warto było?
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-04-07 22:47
  
  co to za dane? (1)
  
  Koleś, co za głupoty wypisujesz. Wystarczy wejść do wujka googla i nie robić sobie wstydu. Według danych i po ilości grobów na cmentarzu polskim, na którym byłem, zginęło dokładnie 923 Polaków, 345 uznano za zaginionych. Natomiast Niemców zginęło ponad 20 000, w tym mnóstwo Ślązaków, których Hitlerowcy zmusili siłą do walki. Taka liczba zabitych żołnierzy jest również podana na płycie niemieckiego cmentarza. Stosunek więc wychodzi ponad 1:20
  
  3 tygodnie
  - 4 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Koleś, co za głupoty wypisujesz. Wystarczy wejść do wujka googla i nie robić sobie wstydu. Według danych i po ilości grobów na cmentarzu polskim, na którym byłem, zginęło dokładnie 923 Polaków, 345 uznano za zaginionych. Natomiast Niemców zginęło ponad 20 000, w tym mnóstwo Ślązaków, których Hitlerowcy zmusili siłą do walki. Taka liczba zabitych żołnierzy jest również podana na płycie niemieckiego cmentarza. Stosunek więc wychodzi ponad 1:20
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2024-04-10 06:37
    
    20000?
    
    Jak oni zmieścili się w klasztorze?
    
    123qwerty
    2 tygodnie
    
    2 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Jak oni zmieścili się w klasztorze?
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-04-07 17:22
  
  bitwa (2)
  
  a na dodatek Niemcy się sami wycofali i Polacy weszli na opuszczone wzgórze
  
  3 tygodnie
  - 3 4
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  a na dodatek Niemcy się sami wycofali i Polacy weszli na opuszczone wzgórze
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2024-04-12 18:27
    
    Nowlasnie
    
    W klasztorze zastali białą flagę, kilkunastu rannych i kilku sanitariuszy
    
    2 tygodnie
    
    0 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    W klasztorze zastali białą flagę, kilkunastu rannych i kilku sanitariuszy
    Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2024-04-10 20:24
    
    Nie
    
    gramotny komentarz
    
    2 tygodnie
    
    0 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    gramotny komentarz
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-04-07 17:02
  
  Powinno być "więcej niż", a nie "więcej jak".
  
  Sz.
  3 tygodnie
  - 2 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-04-06 21:04
  
  Cywil śnieżynka
  
  Śmiechu warte jest porównywanie liczby poległych, gdy bitwa nie toczy się w otwartym polu.
  
  Deornoth
  3 tygodnie
  - 13 6
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Śmiechu warte jest porównywanie liczby poległych, gdy bitwa nie toczy się w otwartym polu.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-04-06 15:50
  
  Atakujący traci trzy razy więcej niż broniący się (4)
  
  Mury klasztoru miały do 6 m grubości, Niemcy byli na górze więc atakujący zawsze ma większe straty. To podstawowa zasada wojskowości od wieków.
  
  3 tygodnie
  - 36 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Mury klasztoru miały do 6 m grubości, Niemcy byli na górze więc atakujący zawsze ma większe straty. To podstawowa zasada wojskowości od wieków.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2024-04-06 22:20
    
    Czy wobec tego warto było?
    
    3 tygodnie
    
    3 8
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Czy wobec tego warto było?
    Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2024-04-06 20:01
    
    Niestety rozwiązanie brzmi - wyślijmy tam Polaków.. (2)
    
    3 tygodnie
    
    12 6
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2024-04-06 23:49
      
      Nieprawda. Z innych nacji alianckich wcześniej tam oddziały wysyłano. I nie tylko na klasztor, na miasteczko też (1)
      
      Z jeszcze cięższymi stratami.
      
      3 tygodnie
      
      17 5
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Z jeszcze cięższymi stratami.
      Regulamin dodawania opinii
      - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
        
        2024-04-07 08:40
        
        Nie z większymi bo po próbach ataku od razu wycofywali się a Polacy odwrotnie postąpili.
        
        3 tygodnie
        
        3 8
        
        Twoja opinia
        
        Zmień treść
        
        Nie z większymi bo po próbach ataku od razu wycofywali się a Polacy odwrotnie postąpili.
        Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-04-06 15:34
  
  Polacy zostali potraktowani jak mieso armatnie a i tak na zachgodzie nic o Polakach nie wspominaja!Przeciwnie
  
  Angoele twierdza ze to oni zdobyli te wzgurze i to ich suksces
  
  3 tygodnie
  - 19 16
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Angoele twierdza ze to oni zdobyli te wzgurze i to ich suksces
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-04-06 14:02
  
  Tak (1)
  
  3 tygodnie
  - 8 7
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2024-04-06 14:14
    
    nie
    
    nie
    
    3 tygodnie
    
    8 7
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    nie
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-04-07 09:00

Szkoda ze nie wiedziałem (5)

Szkoda ze nie wiedziałem ze kręcą ten film bo ma 4 kartony rękopisu - pamiętnika ( spadek pamiątka) z linii frontu pisane w czasie walk przez kaprala Wacława P. i zastanawiam się co z tym zrobić

Spadkobierca
3 tygodnie
- 24 0
Twoja opinia

Zmień treść

Szkoda ze nie wiedziałem ze kręcą ten film bo ma 4 kartony rękopisu - pamiętnika ( spadek pamiątka) z linii frontu pisane w czasie walk przez kaprala Wacława P. i zastanawiam się co z tym zrobić
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-04-08 00:26
  
  Do muzeum oddac
  
  3 tygodnie
  - 5 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Do muzeum oddac
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-04-08 06:02
  
  Muzeum 2ww
  
  Można przekazać
  
  Sensej
  3 tygodnie
  - 5 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Można przekazać
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-04-07 11:03
  
  Moze
  
  Digitalizacja ?
  
  3 tygodnie
  - 3 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Digitalizacja ?
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-04-07 09:51
  
  " kaprala Wacława P. " może pan podać nazwisko ? Pochowany gdzieś w pomorskim ?
  
  Marcin
  3 tygodnie
  - 7 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  " kaprala Wacława P. " może pan podać nazwisko ? Pochowany gdzieś w pomorskim ?
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-04-07 09:11
  
  No to tak z 10-12 lat za późno to zastanawianie się
  
  3 tygodnie
  - 6 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2024-04-07 07:29

Czy warto? (2)

Szanowni krytykanci trochę historii się wam przydaTam zginęła również masa żołnierzy innych narodowości.I zadam wam pytanie.Czy warto żyć jak kiedyś trzeba umrzeć?

3 tygodnie
- 32 3
Twoja opinia

Zmień treść

Szanowni krytykanci trochę historii się wam przydaTam zginęła również masa żołnierzy innych narodowości.I zadam wam pytanie.Czy warto żyć jak kiedyś trzeba umrzeć?
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2024-04-07 08:42
  
  (1)
  
  Jakoś tego nie podano ,że innych też dużo poległo, opieramy się na faktach.
  
  3 tygodnie
  - 4 4
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Jakoś tego nie podano ,że innych też dużo poległo, opieramy się na faktach.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2024-04-07 09:42
    
    200000
    
    po obu stronach
    
    uczen
    3 tygodnie
    
    3 3
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    po obu stronach
    Regulamin dodawania opinii