Recenzja filmu "Niebezpieczni dżentelmeni": porywająca zabawa

Tomasz Zacharczuk

21 stycznia 2023, godz. 08:20

Opinie (43)

"Niebezpieczni dżentelmeni". Ta historia mogła wydarzyć się naprawdę, choć nigdy do tego nie doszło. Potrzeba było wybujałej wyobraźni debiutującego w pełnym metrażu Macieja Kawalskiego, by Witkacy, Malinowski, Conrad i Boy-Żeleński w zakopiańskiej willi spotkali się na wspólnej popijawie, po której pozostał nie tylko olbrzymi kac, ale i niezidentyfikowany trup na kanapie. "Niebezpieczni dżentelmeni" to karkołomna chwilami, lecz zarazem błyskotliwa i porywająca zabawa w kino gatunkowe z dużym przymrużeniem oka i bezczelną wręcz odwagą w naginaniu historycznych faktów. Zbyt rzadko takie filmy u nas powstają, by przejść koło nich obojętnie.

Repertuar kin w Trójmieście

Recenzja filmu "Niebezpieczni dżentelmeni"

Czwórka przyjaciół budzi się rankiem po solidnie zakrapianej domówce. Panowie niewiele pamiętają z poprzedniego wieczora, a już na pewno nie kojarzą zalegającego w salonie jegomościa z dwiema kulami w piersi. Do drzwi dobija się akurat austriacka żandarmeria, więc wypadałoby szybko ustalić wspólną wersję wydarzeń. Tadeusz Boy-Żeleński (Tomasz Kot), Stanisław Witkiewicz (Marcin Dorociński), Joseph Conrad (Andrzej Seweryn) i Bronisław Malinowski (Wojciech Mecwaldowski), jak na artystów przystało, zaczynają improwizować. Rozpoczynają w ten sposób, prowadzone po omacku, śledztwo, które doprowadzi ich do kolejnych zaskakujących odkryć.

Słynni literaci będą musieli stawić czoła zamachowcom, hochsztaplerom, rosyjskim rewolucjonistom i... pozostałej artystycznej śmietance Młodej Polski na czele z Karolem Szymanowskim, Arturem Rubinsteinem czy Marią Pawlikowską-Jasnorzewską. Tropów będzie trzeba szukać zarówno na górskich szczytach, jak i w zakamuflowanych jaskiniach czy - oczywiście - w zakopiańskich knajpach, które na kilka tygodni przed wybuchem I wojny światowej przeżywają prawdziwe oblężenie. Nieskładne łączenie wspomnień z poprzedniej nocy poskutkuje nawet konfrontacją czwórki artystów z samym Leninem i współpracą z Piłsudskim!

Conrad (Seweryn), Boy-Żeleński (Kot) i Malinowski (Mecwaldowski) balują w zakopiańskiej willi Witkacego (Dorociński). Rano panowie odkrywają, że nic nie pamiętają z poprzedniej nocy, a w salonie są zwłoki nieznanego mężczyzny. Pora więc poskładać te wątki w spójną opowieść, z czym literaci akurat nie powinni mieć problemu.

"Niebezpieczni dżentelmeni": abstrakcja spleciona z kilku ziaren prawdy

Skąd absurdalny pomysł, by w jednym filmie, i to w dodatku w komedii kryminalnej, połączyć fabularną nitką tak wiele historycznych postaci? To już zasługa reżysera Macieja Kawalskiego, który wbrew pozorom nie wspomagał się, tak jak jego bohaterowie, halucynogennym kaktusem. Wystarczyło bowiem przewertować dzienniki Conrada, Żeleńskiego, Witkacego i Malinowskiego oraz przejrzeć publikowane w "Tygodniku Podhalańskim" listy gości ówczesnych pensjonatów. Zakopane w drugiej dekadzie XX wieku faktycznie przyciągało niemal całą elitę Młodej Polski. Ba, niewiele zabrakło, by rzeczywiście w połowie 1914 roku doszło do spotkania czwórki głównych bohaterów filmu. Witkacy i Malinowski wyjechali zbyt wcześnie, Conrad przyjechał do Zakopanego za późno.

Jeśli weźmiemy pod uwagę (uwzględniony zresztą w historycznych źródłach) fakt, że w przybliżonym okresie (już w 1913 roku) nieopodal Zakopanego, w Białym Dunajcu, przechadzał się po górach przyszły wódz Rewolucji Październikowej, a w pobliskich lasach swoich strzelców trenował Józef Piłsudski, to zaproponowana przez reżysera-debiutanta opowieść wydaje się już nieco mniej abstrakcyjna. Nadal jednak pozostaje wytworem nieskrępowanej poprawnością wyobraźni, która pomaga naginać fakty i bawić się konwencją kina gatunkowego. Być może dlatego właśnie "Niebezpieczni dżentelmeni" tej zabawy dostarczają tak dużo.

"Niebezpieczni dżentelmeni" dziełem odkrywczym na pewno nie są, ale produkcja i tak bije na głowę 99 proc. polskich komedii. Pod kątem realizacyjnym to także ścisły top. Jeśli chodzi natomiast o aktorstwo, to pozostaje nam już tylko czerpać przyjemność z popisów obsady.

"Niebezpieczni dżentelmeni": Witkacy wodzirejem na tej szalonej imprezie

Trudno zresztą, żeby było inaczej, skoro główną funkcją filmu jest przede wszystkim rozrywka napędzana humorem słownym i sytuacyjnym. Ten pierwszy bywa niekiedy wymuszony, drugi z kolei sprawia wrażenie nieco zdziecinniałego, ale to tylko drobne mankamenty błyskotliwych dialogów i szalonych inscenizacji. Głównie z udziałem znakomitego Marcina Dorocińskiego. Jego Witkacy, niestroniący od używek awanturnik i choleryk, niczym wodzirej narzuca tempo i ton zabawy, kradnąc każdą kolejną scenę. A to przecież niełatwe zadanie, mając u boku tak wyraziste charaktery. Tak jak Dorociński swobodnie bawi się interpretacją Witkiewicza, tak i Andrzej Seweryn ze sporym dystansem portretuje autora "Lorda Jima" czy "Jądra ciemności". Nawet schowany za ich plecami Wojciech Mecwaldowski, w roli nieporadnego trochę Bronisława Malinowskiego, stanowi cenne uzupełnienie tego jakże oryginalnego kwartetu.

Kwartetu, któremu przynajmniej pod kątem narracyjnym, przewodzi jednak Boy-Żeleński o rysach Tomasza Kota. Właśnie z tą postacią, nieprzypadkowo skądinąd, najbardziej utożsamia się reżyser i zarazem autor scenariusza. Kawalski, który ukończył studia medyczne, pokazuje przemianę Żeleńskiego z pediatry w literata. Bohater grany przez Kota miota się pomiędzy lekarską powinnością a artystyczną wolnością. Jeżeli w "Niebezpiecznych dżentelmenach" można coś potraktować na serio, to na pewno właśnie ten wewnętrzny dyskurs Boya-Żeleńskiego o drodze do samorealizacji i kosztach, jakie trzeba przy tej okazji ponieść.

Choć pod względem narracyjnym największy nacisk twórcy położyli na postać Boya-Żeleńskiego, to jednak Witkacy w wydaniu Dorocińskiego kradnie show. Jednak aktorskich popisów jest tu mnóstwo. Nawet na dalekim planie na przykładzie Anny Seniuk, Sebastiana Stankiewicza czy Jacka Komana.

"Niebezpieczni dżentelmeni": Well done, gentlemen!

Dokąd natomiast "Niebezpieczni dżentelmeni" poniosą ich twórcę? Z pewnością do równie ciekawych, niestandardowych, ryzykownych i autorskich projektów. Maciej Kawalski udowodnił w swoim debiucie, że warto czasami wyjść poza sztywne ramy historii, nagiąć ją trochę na potrzeby rozrywki i wpuścić do polskiego kina powiew świeżości. Nawet, jeśli efektem ubocznym będą fabularne uproszczenia, drobne nieścisłości czy problemy z rozłożeniem narracyjnych akcentów (co przy czwórce takich indywidualności i świetnych aktorskich epizodach na dalszym planie i tak jest piekielnie trudnym zadaniem).

Nawet pomimo tych niedociągnięć, ta zakopiańska i młodopolska wersja "Kac Vegas" w garniturze "Sherlocka Holmesa" Guya Ritchiego zasługuje na brawa. Również pod adresem twórców kostiumów, scenografii czy zdjęć, bo wszystkie te elementy filmowego rzemiosła należy w tym przypadku opatrzyć dopiskiem "klasa światowa". Często narzekamy na wtórność i brak pomysłu w polskich filmach. Gatunkowych eksperymentów, co pokazał przykład choćby "Magnezji", też jednak nie potrafimy odpowiednio docenić. Trudno zadowolić polskiego widza, aczkolwiek tym dżentelmenom może się ta sztuka udać. Warto brnąć w to filmowe szaleństwo. Jakby to ujął bohater grany przez Andrzeja Seweryna - "well done".

OCENA: 7,5/10

Tomasz Zacharczukt.zacharczuk@trojmiasto.pl

Film

7.5

83 oceny

Opinie wybrane

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2023-01-22 14:44

Majstersztyk (1)

Powtarzam majstersztyk! Trochę za dużo wulgaryzmów w 2 polowie filmu ale nadal to najlepszy film 2023 i z pewnością najlepszy polski film ostatniego 10lecia. Brawa za debiut reżysera!

X
2 miesiące
- 18 10
Twoja opinia

Zmień treść

Powtarzam majstersztyk! Trochę za dużo wulgaryzmów w 2 polowie filmu ale nadal to najlepszy film 2023 i z pewnością najlepszy polski film ostatniego 10lecia. Brawa za debiut reżysera!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2023-02-21 08:18
  
  bredzisz. PIszesz cytat: "nadal to najlepszy film 2023 i z pewnością najlepszy polski film ostatniego 10lecia" - jak moze byc najlepszym filmem 2023 skoro rok dopiero sie zaczal??? WIdziales juz wszystkie inne filmy???
  najlepszy film ostatniego 10-lecia polski? Polemizowalbym. Chyba za wiele filmow nie ogladasz.
  Wstyd.
  Naucz sie pisac sensownie, albo nie rob tego wcale.
  
  1 miesiąc
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  bredzisz. PIszesz cytat: "nadal to najlepszy film 2023 i z pewnością najlepszy polski film ostatniego 10lecia" - jak moze byc najlepszym filmem 2023 skoro rok dopiero sie zaczal??? WIdziales juz wszystkie inne filmy??? najlepszy film ostatniego 10-lecia polski? Polemizowalbym. Chyba za wiele filmow nie ogladasz. Wstyd. Naucz sie pisac sensownie, albo nie rob tego wcale.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2023-01-21 13:42

(1)

Mnie osobiście film podobał się średnio tzn. obsada marzeń, film zrealizowany jest bardzo sprawnie (np. scenografia). Jak na początkujacego reżysera bardzo dobrze, ale... scenariusz - moim skromnym zdaniem - pozostawia trochę do życzenia... Owszem, pokazuje jakim tyglem kulturalnym było ówczesne Zakopane, jak wybitne osobowości można tam było

Mnie osobiście film podobał się średnio tzn. obsada marzeń, film zrealizowany jest bardzo sprawnie (np. scenografia). Jak na początkujacego reżysera bardzo dobrze, ale... scenariusz - moim skromnym zdaniem - pozostawia trochę do życzenia... Owszem, pokazuje jakim tyglem kulturalnym było ówczesne Zakopane, jak wybitne osobowości można tam było spotkać (prawdziwa elita intelektualno artystyczna), ale ta intryga, fabuła, konwencja... pozostawia trochę do życzenia. Natomiast cieszę się, że twórcy przypomnieli Boya. Jestem im za to wdzięczny, podobnie jak Maryli Szymiczkowej, że jest on w każdym kolejnym kryminalne o prof. Szczupaczynskiej. Boy-Żelenski zasługuje na upamiętnienie. Film jest warty obejrzenia.

Pan Migotek
2 miesiące
- 17 1
Twoja opinia

Zmień treść

Mnie osobiście film podobał się średnio tzn. obsada marzeń, film zrealizowany jest bardzo sprawnie (np. scenografia). Jak na początkujacego reżysera bardzo dobrze, ale... scenariusz - moim skromnym zdaniem - pozostawia trochę do życzenia... Owszem, pokazuje jakim tyglem kulturalnym było ówczesne Zakopane, jak wybitne osobowości można tam było spotkać (prawdziwa elita intelektualno artystyczna), ale ta intryga, fabuła, konwencja... pozostawia trochę do życzenia. Natomiast cieszę się, że twórcy przypomnieli Boya. Jestem im za to wdzięczny, podobnie jak Maryli Szymiczkowej, że jest on w każdym kolejnym kryminalne o prof. Szczupaczynskiej. Boy-Żelenski zasługuje na upamiętnienie. Film jest warty obejrzenia.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2023-01-29 00:17
  
  warto
  
  warto obejrzeć, a nad intrygą- całkiem zabawną- nie ma co wydziwiać (nawet, jeśli się lubi)
  
  Molly
  1 miesiąc
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  warto obejrzeć, a nad intrygą- całkiem zabawną- nie ma co wydziwiać (nawet, jeśli się lubi)
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2023-01-21 11:49

Obejrzę, ocenię.

Zapowiada się nawet nieźle, no i miejsce akcji samo w sobie interesujące.

2 miesiące
- 15 5
Twoja opinia

Zmień treść

Zapowiada się nawet nieźle, no i miejsce akcji samo w sobie interesujące.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2023-01-21 11:29

Film świetny

Zgadzam się z recenzją. Takiego swiezego powietrza w polskim kinie nam było trzeba

2 miesiące
- 20 9
Twoja opinia

Zmień treść

Zgadzam się z recenzją. Takiego swiezego powietrza w polskim kinie nam było trzeba
Regulamin dodawania opinii