Podczas gdy według religii rzymskokatolickiej Wielki Tydzień, czyli czas poprzedzający Wielkanoc, jest okresem związanym z głęboką zadumą, tak same Święta Wielkanocne są czasem zdecydowanie radosnym. Najważniejsze święto Kościoła Katolickiego wiąże się także z mnóstwem tradycji i zwyczajów. Czy znaliście je wszystkie?
tak i zawsze bardzo się na nie cieszę
36%
raczej nie, ale lubię Wielkanoc
26%
nie i nie lubię tych świąt
24%
nigdy się nad tym nie zastanawiałe(a)m
14%
Wielkanoc kończy 40-dniowy okres Wielkiego Postu. To radosna okazja nie tylko dla osób wierzących, dla których ten dzień jest właściwie najważniejszym spośród dni w roku.
Dzięki głęboko zakorzenionym tradycjom dla większości z nas jest to także miły, rodzinny czas. A w każdym razie... bywało tak przed pandemią.
Wielkanocne potrawy na świąteczny stół. Zamów już teraz
W tym roku już po raz drugi przyjdzie nam wszystkim wybierać, czy przedłożyć świętowanie w rodzinnym gronie nad rekomendacje związane z wciąż trwającą pandemią koronawirusa. Decyzję każdy musi podjąć samodzielnie, jednak bez względu na tegoroczny wybór miło będzie przypomnieć sobie niektóre z najciekawszych polskich tradycji wielkanocnych. Podobnie jak ma to miejsce w przypadku innych świąt katolickich, także i tu zwyczaje chrześcijańskie mieszają się z pogańskimi.
Tradycja wielkanocna w Niedzielę Palmową, czyli... jedzenie bazi
Już całkiem porzuconym, a kultywowanym do początku ubiegłego wieku zwyczajem było tak zwane "chodzenie z pasyjką".
Na tydzień przed Wielkanocą dzieci z ubogich rodzin chodziły po domach i zbierały od gospodarzy jajka na święta, zwykle... prosząc o nie wierszem. Przed odejściem dawały jeszcze gospodyni krzyżyk do pocałowania. W czasie pandemii nie do pomyślenia, podobnie jak wielkopiątkowa adoracja krzyża podczas mszy świętej, związana z całowaniem krzyża w kościele.
Czytaj też:
Niedziela Palmowa 2022. Jak zrobić palmę wielkanocną?
Z palmą, której święcenie w kościele rozpoczynało Wielki Tydzień, było związanych sporo wierzeń i zwyczajów. Poświęcona gałązka miała mieć właściwości sakralne. Chłostanie się palmą (!) miało pobudzać siły żywotne i rozrodcze, a pojedynczą bazię z palmy należało zjeść, żeby uwolnić się od chorób gardła i bólów zębów.
Zwyczaje wielkanocne na koniec postu - pogrzeb żuru i śledzia
W Wielką Środę organizowano tak zwany
pogrzeb żuru i śledzia - symboliczne pożegnanie postnych potraw, których każdy miał już przesyt. Skoro Wielki Post dobiegał już końca, można było się nieco rozweselić. Ten dzień, choć wypadający jeszcze w post, był okazją do przeróżnych psot.
Młodzież wieszała na drzewie garnek żuru wymieszanego ze śmieciami oraz rybimi szkieletami, by następnie strącić to wszystko, a skorupy garnka i śledzie zakopać w ziemi. Biorąc pod uwagę długoterminowe konsekwencje tych "figli" można tylko się cieszyć, że "dzisiejsza młodzież" woli siedzieć przed komputerem.
Czytaj także:
Co do koszyczka wielkanocnego? 10 produktów, które muszą znaleźć się w koszyczku wielkanocnym
Myszy, szczury do dziury - tradycje wielkanocne dla dzieci
Gdy w Wielki Czwartek dorośli modlili się w kościele, dzieci nasłuchiwały dzwonów, które odzywały się podczas śpiewania hymnu "Chwała na wysokości Bogu". Gdy wybijał ostatni dźwięk, dzieci obiegały swoje domostwa trzy razy, dzwoniąc przy tym kluczami i krzycząc: "Myszy, szczury do dziury".
Ten rytuał miał chronić gospodarstwa przed szkodnikami - zarówno gryzoniami, jak i... złodziejami. Innym zwyczajem, właściwym chłopcom, było bieganie po wsi z kołatkami i hałasowanie nimi, co miało zapewnić ochronę przed złymi duchami.
Czytaj też:
Możesz dołożyć się do paczki dla potrzebujących
Tradycje wielkanocne w Polsce - czas upiorów
Dawniej wierzono, że w czasie gdy Jezus Chrystus leży w grobie, na świecie panuje zło, grasują czarownice i upiory.
Na ten dzień zatrzymywano zegary, a nawet odwracano lustra w stronę ściany, by oglądający się w nich człowiek nie dostrzegł diabła. Gospodynie doiły krowy już w piątek, zamiast zrobić to w sobotę rano, by czarownice nie zdążyły odebrać im mleka.
Święcenie jajek - wielkanocny zwyczaj, który przetrwał próbę czasu
Co było pierwsze: jajko czy kura? Tego nie wiadomo, ale wiemy na pewno, że jajko jest obiektem kultu zarówno religijnego, jak i pogańskiego. Jest źródłem wszelkiego początku, zalążka życia, ma idealny kształt. Jego zalety długo można byłoby wymieniać.
W dawnych czasach używano jajka jako rekwizytu w rytuałach związanych z płodnością, jako afrodyzjak i akcesorium do wróżb. Z kolei na czas Świąt Wielkiej Nocy podkreślano znaczenie jajka dekorowaniem go i tworzeniem z niego charakterystycznego atrybutu, jakim jest pisanka.
Czytaj też:
Życzenia wielkanocne 2022. Propozycje życzeń na święta wielkanocne
Zanim jednak zjemy pisanki przy wielkanocnym stole, według tradycji powinniśmy je pobłogosławić. Zwyczaj święcenia pokarmów w kościołach sięga końca XVIII wieku - wcześniej ksiądz chodził w tym celu po domach mieszczan, dworkach szlacheckich i chatach bogatszych chłopów. Tam święcił ich jedzenie i... kosztował przygotowanych przez nich specjałów. Gdy zwyczaj przeniósł się do kościołów, wciąż panowało przekonanie, że w Wielkanoc nie wypada jeść czegoś, co nie zostało poświęcone. Z tego względu rodziny wyruszały do świątyni obładowani ciężkimi koszami z pożywieniem. Dopiero na początku XX wieku "skompresowano" święconkę do rozmiaru koszyczka.
A skoro już jesteśmy przy jajkach... Nie każdy z nas wie, że
w różnych częściach Polski kolorowe jajka zdobione przed Wielkanocą mają swoje różne nazwy i formy. W północnej części kraju popularne są kraszanki, nazywane także malowankami albo byczkami. To jajka kolorowane poprzez gotowanie w wywarze z barwnikiem, a potem wydrapywanie na nich wzorów. W innych regionach Polski pojawiają się również nalepianki i oklejanki, czyli jajka zdobione wycinkami z papieru albo kolorową włóczką.
Ściganie z kościoła - wielkanocny zwyczaj powrotu z rezurekcji
Niedzielny poranek, związany ze świętowaniem Zmartwychwstania Pańskiego, należał - i wciąż należy - do hucznie świętowanych okazji. I to dosłownie, bo zwłaszcza w mniejszych miejscowościach
świt wita się nie tylko kościelnymi dzwonami, lecz także wystrzałami petard. W dawniejszych czasach wszyscy domownicy udawali się na rezurekcję, czyli poranną mszę, po czym uczestniczyli w procesji i... lepiej, żeby w tym momencie byli już dobrze obudzeni i rozgrzani. Powrót z kościoła do domu wiązał się bowiem z wyścigiem:
panowie urządzali wyścigi konne spod kościoła do domu, a panie, które najszybciej dotarły z mszy rezurekcyjnej do swoich gospodarstw, mogły być spokojne o szczęście i dobry urodzaj zboża w danym roku. Walatka, czyli wybitka - dobrze znana tradycja wielkanocna
To prawdopodobnie jedna z najlepiej znanych wielkanocnych tradycji: stukanie się jajkami ugotowanymi na twardo podczas niedzielnego śniadania. Wygrany w pojedynku zabierał stłuczone jajko, a zwycięzcą całej zabawy okazywał się ten, czyje jajko najpóźniej się stłukło.
Śmigus-dyngus - tradycje wielkanocne dla dzieci i nie tylko
Kto z nas nie czekał na ten dzień jako dziecko? Choć Poniedziałek Wielkanocny nazywany jest czasem dniem świętego Lejka, nie ma szczególnego wymiaru liturgicznego. Po Niedzieli Wielkanocnej, poświęconej rodzinie i przebywaniu tylko na terenie gospodarstwa, następował towarzyski poniedziałek, sprzyjający nawiązywaniu znajomości.
Dyngusiarze, czyli poniedziałkowi psotnicy, często przebierali się i chodzili po domach wraz z kurkiem dyngusowym, czyli... kogutem. Na początku zabierano ze sobą żywego ptaka, którego później zastąpiono sztucznym: drewnianym, glinianym lub z ciasta.
Jeśli już domyślacie się, dlaczego kogut, macie rację: jako symbol płodności i jurności był rekwizytem używanym przez kawalerów do rozeznania się, gdzie mieszkają panny we wsi. Całe to wydarzenie miało charakter zalotów. Co ciekawe, na Kaszubach zwykło się obchodzić Poniedziałek Wielkanocny w nieco inny sposób. Pito wówczas wodę z jeziora albo rzeki, co miało - paradoksalnie - uchronić spożywającego przed chorobami. Dyngusowanie w tym regionie nie było wiązane z przemakaniem wodą, lecz... smaganiem dziewcząt rózgami z gałązek jałowca.
Czy macie swoje ulubione zwyczaje Wielkanocne? A może tegoroczna Wielkanoc w niczym nie będzie przypominać Waszych poprzednich? Podzielcie się z nami swoimi spostrzeżeniami w komentarzach.
Średni wynik
55%
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy