T jak trzeba (zobaczyć). Recenzja filmu "Pan T."

Tomasz Zacharczuk

26 grudnia 2019 (artykuł sprzed 4 lat)

Opinie (86)

Zwiastun filmu "Pan T.":

W oparach absurdu i czarnej komedii wraz z "Panem T." snujemy się po zatrutej socrealistycznym smogiem powojennej Warszawie, gdzie jedynymi azylami wolności są jazzowe kluby i fabryki z dorabiającymi po godzinach inteligentami. Pomimo czarno-białej faktury, film Marcina Krzyształowicza jest na wskroś barwną opowieścią z kapitalnymi aktorskimi epizodami, wyrafinowanym poczuciem humoru i błyskotliwymi dialogami. Rarytas jakich mało we współczesnym polskim kinie.

Emerytowani filozofowie, malując dziecięce zabawki, rozprawiają o pojęciu substancji, towarzysz Bierut w ubikacji zaciąga się uzbekistańskim zielskiem, a komunistyczni literaci wylewają łzy wzruszenia, wysłuchując płomiennych poematów o górskich wędrówkach Lenina. Marcin Krzyształowicz pozszywał czarną komedię z przezabawnych skeczów, które nie tylko obnażają absurdy PRL-u, a może przede wszystkim w gorzko-słodki sposób komentują mentalność Polaków: inteligentów, polityków, ludzi pracy, szarych obywateli. Trudno jest śmiać się z samych siebie. Zdecydowanie ułatwić może to spotkanie z "Panem T.".

Tytułową postacią jest bezrobotny literat (Paweł Wilczak), któremu z socrealizmem nie jest po drodze, dlatego zawiesza karierę pisarską, epizodycznie sporządzane notatki chowa głęboko w szufladzie, a większość czasu spędza na ogólnie pojętym bumelanctwie. Od niechcenia udziela korepetycji, bo musi jakoś spłacać skromny pokój w branżowym hoteliku. Nie pogardzi romansem z licealistką (Maria Sobocińska), wypali skręta z pierwszym sekretarzem (Jerzy Bończak), od biedy nieporadnemu sąsiadowi (Sebastian Stankiewicz) pomoże w rozpoczęciu literackiej kariery.

"Pan T." jest doskonałą satyrą minionej epoki, pełną czarnego humoru opowieścią z pogranicza prawdy i fikcji, artystycznym majstersztykiem z nienagannie dobraną obsadą, świetnym scenariuszem i błyskotliwymi dialogami.

Elegancko wystrojony, gładko zaczesany i schowany za przyciemnionymi okularami T. jest uosobieniem inteligencji, która nijak nie pasuje do realiów Warszawy wczesnych lat 50. Jego indywidualizm i intelekt są zagrożeniem dla zmasowanego ogłupienia i uprzedmiotowienia ludzi, którym tak bardzo chełpią się władze. Niespodziewany obrót zdarzeń sprawi, że głównego bohatera namierza ubecja, która w niepokornym literacie dostrzega inicjatora zamachu na Pałac Kultury i Nauki. T. z coraz większym trudem lawiruje pomiędzy fikcją a rzeczywistością, prawdą a fantazją. Zaczyna przypominać Józefa K. z prozy Kafki. "Pana T." można zresztą określić satyryczną i groteskową wersją "Procesu".

Z natłokiem piętrzących się absurdów i zwrotów akcji bezbłędnie radzi sobie Marcin Krzyształowicz. Pomysłowo poprowadzona narracja pozwala mu nieustannie podsycać zainteresowanie widza losami głównego bohatera. Doskonale zarysowane tło wzbogaca fabułę i umożliwia poszczególne fragmenty opowieści lokalizować w odpowiednich kontekstach. Reżyser świetnie też czuje momenty, kiedy inteligentny humor powinien wybrzmieć mocniej, a kiedy ma być skrzętnie ukryty na dalszym planie. Wielu smaczków Krzyształowicz nie zamierza serwować widzowi pod nos. O wiele przyjemniejsze jest bowiem ich samodzielne wyszukiwanie.

Znaleźć w "Panu T." można przede wszystkim kapitalne aktorskie epizody. Filozoficzne dyskusje prowadzą Balcerowicz, Fedorowicz i Kutz (któremu zresztą zadedykował swoje dzieło Krzyształowicz), "lewe" szczoteczki do zębów sprzedaje Jan Nowicki, w przeprowadzkach pomagają Lubos i Czeczot, młodych literatów przesłuchuje Wiktor Zborowski, zaś Katarzyna Kwiatkowska i Andrzej Zieliński uparcie próbują wbić do głowy córce fundamentalną wiedzę o rzeczowniku. Podstępnie z T. i publicznością flirtuje równie ponętna, co niewinna Maria Sobocińska, a w roli początkującego pisarza bawi do łez Sebastian Stankiewicz, któremu w rozśmieszaniu widowni wtóruje też Wojciech Mecwaldowski jako cyniczny aparatczyk.

Wystylizowana na lata 50. Warszawa jest miejscem, w którym artystyczna wolność i intelektualizm są towarem nie tyle deficytowym, co wręcz niepożądanym, a karierę mają szansę zrobić tylko ci, którzy przyklaskują władzy.

Największym castingowym osiągnięciem autorów "Pana T." jest tymczasem przywrócenie na wielki ekran Jerzego Bończaka i Pawła Wilczaka. Pierwszy z panów już w filmowych zwiastunach robi furorę w portretowaniu Bolesława Bieruta. Drugi jest największym wygranym filmu Marcina Krzyształowicza. Posągową mimiką i wyhamowaną niemal do zera ekspresją Wilczak kapitalnie oddaje na ekranie nonszalancję i sarkazm tytułowej postaci. W sklepie z aktorskimi rolami jego kreacja znalazłaby się w najbardziej ekskluzywnej części wystawowej. Zapomnianemu nieco aktorowi udało się stworzyć postać, z którą zintegrował się stuprocentowo. Póki co, rola życia i jedna z najlepszych w polskim kinie ostatnich lat.

Przyjemność z podziwiania aktorów jest tym większa, że znakomitym tłem ich popisów jest nienagannie wystylizowana Warszawa lat 50., nad którą w niemal każdej scenie posępnie góruje PKiN - chluba państwowego aparatu. Wysublimowany klimat potęgują czarno-białe zdjęcia Adama Bajerskiego. Dokładnością szczegółów urzeka scenografia wiernie oddająca czasy wczesnego PRL-u. Podobną rolę odgrywają zresztą również kostiumy. Wizualnie "Pan T." wygląda jak film wyciągnięty z zakurzonego archiwum, choć z zupełnie innego działu niż chociażby "Zimna wojna" Pawlikowskiego.

Film Marcina Krzyształowicza to przede wszystkim wielki aktorski powrót Pawła Wilczaka, który w roli cynicznego i zdystansowanego T. robi piorunujące wrażenie.

Inspirowana twórczością Leopolda Tyrmanda, jednego z największych XX-wiecznych pisarzy w Polsce, opowieść błyskawicznie wciąga, fascynuje, szczerze rozbawia, unikając jednocześnie półśrodków i wtórnych klisz. Chwilami słychać ukradkiem drobne fabularne zgrzyty, gdzieniegdzie niektóre wątki można byłoby jeszcze rozwinąć, są także nieco przeciągnięte narracyjnie fragmenty. W żaden sposób nie umniejsza to jednak zabawy podczas seansu.

Pozostaje jedynie mieć nadzieję, że tytułowi Marcina Krzyształowicza nie zaszkodzą zbyt mocno spory toczone pomiędzy producentami filmu a spadkobiercami Tyrmanda. Widzowi, na szczęście, ta pozafilmowa wiedza nie jest niezbędna, bo "Pan T." posiada w sobie tyle artystycznego uroku, że nie sposób odprawić go z kwitkiem.

OCENA: 8/10

Tomasz Zacharczukt.zacharczuk@trojmiasto.pl

Film

6.6

54 oceny

Opinie (86) ponad 10 zablokowanych

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-12-26 16:43

Jest ktoś nago w filmie? (1)

Lubię nudesy.

sdf
4 lata
- 1 4
Twoja opinia

Zmień treść

Lubię nudesy.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2019-12-26 22:20
  
  Jest
  
  Przez krótki moment dosłownie widać nagi uczennicę która przychodzi na korepetycje. I tylko to.
  
  4 lata
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Przez krótki moment dosłownie widać nagi uczennicę która przychodzi na korepetycje. I tylko to.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-12-26 17:59

czarny humor i idealne dialogi

Osobiście uważam, że film to kwintesencja klasy. Warto było odejść od stołu aby to zobaczyć.

Hanya
4 lata
- 6 6
Twoja opinia

Zmień treść

Osobiście uważam, że film to kwintesencja klasy. Warto było odejść od stołu aby to zobaczyć.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-12-26 08:43

Ogladalem ale uwazam ze sredni. Wole filmy Patryka Vegi. One sa ostrzejsze. (2)

Generalnie interesuje sie temtyka gangsterskiego zycia.

Janusz z Olszynki

4 lata
- 22 66
Twoja opinia

Zmień treść

Generalnie interesuje sie temtyka gangsterskiego zycia. Janusz z Olszynki
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2019-12-26 10:20
  
  Jasne jasne, poleciales w święta do kina. (1)
  
  Nie bredz.
  
  4 lata
  - 6 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Nie bredz.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2019-12-26 13:09
    
    Bylem na prapremierze w Warszawie. Dostalem zaproszenie od Ziomka Celebryty.
    
    Janusz z Olszynki
    
    4 lata
    
    3 4
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Janusz z Olszynki
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-12-26 11:57

Wilczak aktorzyna do reklam. Ale teraz. To karykatura siebie i nie chodzi o wygląd ..... Co sie tobie stało ???? Chłopie

4 lata
- 9 37
Twoja opinia

Zmień treść

Wilczak aktorzyna do reklam. Ale teraz. To karykatura siebie i nie chodzi o wygląd ..... Co sie tobie stało ???? Chłopie
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-12-26 09:38

Nie trawie tego Wilczaka i zawsze mnie mierził. (3)

Ale tu gra jego i innych świetnych aktorów bardzo mi się podoba!

Ski
4 lata
- 9 17
Twoja opinia

Zmień treść

Ale tu gra jego i innych świetnych aktorów bardzo mi się podoba!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2019-12-26 11:31
  
  Wilczak i Karolak to najlepsi Polscy aktorowie! (1)
  
  PO
  4 lata
  - 6 8
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2019-12-26 11:35
    
    Najlepsi aktorzy to Holecka i Adamczyk
    
    4 lata
    
    9 6
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2019-12-26 10:19
  
  Akurat Wilczak to czołówka polskich aktorów.
  
  Szkoda że tak mało grał ostatnio, cieszę się że wraca.
  
  Free
  4 lata
  - 15 4
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Szkoda że tak mało grał ostatnio, cieszę się że wraca.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-12-26 09:55

Przypomnę, że rodzina po przeczytaniu scenariusza odcięła się od tego filmu, (5)

twierdzą, że to nie jest film o panu Leopoldzie. Wilczak gra nieźle, na minus przedstawienie człowieka który ma na sumieniu tysiące istnień ludzkich jako zabawnego człowieka palacego trawkę, chodzi o zbrodniarza Bieruta

4 lata
- 28 9
Twoja opinia

Zmień treść

twierdzą, że to nie jest film o panu Leopoldzie. Wilczak gra nieźle, na minus przedstawienie człowieka który ma na sumieniu tysiące istnień ludzkich jako zabawnego człowieka palacego trawkę, chodzi o zbrodniarza Bieruta
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2019-12-26 10:27
  
  (2)
  
  to jest komedia więc jak go mieli przedstawić. komedie z hitlerem też cię oburzają ?
  
  4 lata
  - 13 6
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  to jest komedia więc jak go mieli przedstawić. komedie z hitlerem też cię oburzają ?
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2019-12-26 10:31
    
    To jest komedia??? Chyba tylko dla wyborców PO KO. (1)
    
    Dla ciebie komedia to również Dzień świra:)
    
    4 lata
    
    10 17
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Dla ciebie komedia to również Dzień świra:)
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2019-12-26 11:08
      
      7 uczuć i Wszyscy jesteśmy Chrystusami to też dla niego komedie
      
      4 lata
      
      4 5
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2019-12-26 11:04
  
  Widziałeś film Chaplina
  
  jak przedstawił Hitlera ?
  To jest kino
  
  4 lata
  - 10 5
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  jak przedstawił Hitlera ? To jest kino
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2019-12-26 10:14
  
  I dlatego reżyser musiał bardziej pójść w groteskę.
  
  Co zresztą filmowi wyszło chyba na dobre.
  Przy okazji - polecam "Dziennik 1954" Tyrmanda.
  No i oczywiście "Złego".
  
  Free
  4 lata
  - 20 5
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Co zresztą filmowi wyszło chyba na dobre. Przy okazji - polecam "Dziennik 1954" Tyrmanda. No i oczywiście "Złego".
  Regulamin dodawania opinii