• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Dr Michał Jaśkiewicz: kryzys klimatyczny to nasza wspólna sprawa

Aleksandra Wrona
13 listopada 2019 (artykuł sprzed 4 lat) 
Najnowszy artykuł na ten temat Dzień pełen atrakcji na Targu Węglowym
Osoby, które doświadczają lęku związanego z kryzysem klimatycznym, mogą wziąć udział w spotkaniach specjalnych grup wsparcia. Osoby, które doświadczają lęku związanego z kryzysem klimatycznym, mogą wziąć udział w spotkaniach specjalnych grup wsparcia.

Temat kryzysu klimatycznego budzi dużo skrajnych emocji. Jedni stanowczo zaprzeczają jego istnieniu, inni aktywnie angażują się w działania prośrodowiskowe, jeszcze inni popadają w apatię i bezradność, która zyskała już nazwę depresji klimatycznej. Dr Michał Jaśkiewicz, psycholog społeczny z Uniwersytetu Gdańskiego, podpowiada, jak znaleźć wspólny język w rozmowach o klimacie.



Aleksandra Wrona: Zajmuje się pan kryzysem klimatycznym. Jaka jest rola psychologii w tym procesie?

Czy obawiasz się kryzysu klimatycznego?

Dr Michał Jaśkiewicz: Są przynajmniej trzy powody, dla których psychologowie zajmują się kryzysem klimatycznym. Po pierwsze, psychologia jest nauką, a psychologowie naukowcami, dlatego z niepokojem obserwujemy podważanie roli nauki i budowanie braku zaufania do naukowców przez osoby deklarujące, że globalne ocieplenie to bzdura. Po drugie, psychologowie społeczni i środowiskowi zajmują się interakcją, czyli wzajemnym wpływem człowieka i środowiska. To oczywiste, że swoimi decyzjami przyczyniamy się do kryzysu klimatycznego, ale pamiętajmy, że kryzys klimatyczny również na nas wpływa. Po trzecie, psychologowie społeczni interesują się postawami, ich genezą i tym, jak przekładają się na działanie, dlatego interesuje nas, jak ludzie radzą sobie z kryzysem klimatycznym, co o nim myślą, co motywuje ich do zmiany zachowania i dużo podobnych kwestii.

Spotkałam się z takim pojęciem, jak "depresja klimatyczna". Jak to rozumieć?

W oryginale to pojęcie brzmi "climate anxiety", czyli "niepokój klimatyczny", co moim zdaniem lepiej oddaje istotę problemu. Jest to coś na kształt chronicznego lęku wynikającego z obawy przed zagładą z powodu kryzysu klimatycznego. Ten lęk dotyczy obawy przed rozpadem struktur społecznych, wojną, głodem, kryzysem ekonomicznym, zmianą świata, który znamy. Psychologowie, którzy bliżej się temu przyglądają, mówią o takich objawach, jak bezsenność, poczucie braku sensu, nawracające myśli o nieuchronnej katastrofie. Może się to przekładać na różne życiowe decyzje, jak ta o nieposiadaniu dzieci.

Wykłady i prezentacje w Trójmieście


To bardzo trudna decyzja. Zastanawiam się, na ile jest racjonalna w obecnych realiach.

Dotychczasowy rozwój społeczno-gospodarczy przyzwyczaił nas, że każde kolejne pokolenie ma trochę lepiej niż następne. Po raz pierwszy mamy do czynienia z tym, że pokolenie, które przyjdzie po nas, prawdopodobnie będzie miało gorzej. Jeśli dołączymy do tego świadomość, że nasze potencjalne dzieci mogą żyć w świecie kryzysu i niepokoju, to może to skutecznie powstrzymać nas przed decyzją o powiększeniu rodziny. Z drugiej strony niewątpliwie mamy do czynienia z kryzysem przeludnieniowym, więc tego typu decyzje mogą być też wyrazem świadomości ekologicznej.

Czyli ta idea nie jest oderwana od rzeczywistości?

Może się taka wydawać, bo jako "zwierzęta ludzkie" mamy naturalną dla naszego gatunku potrzebę posiadania potomstwa, którą świadomie hamujemy ze względu na czynniki zewnętrzne.

Dr Michał Jaśkiewicz pracuje na Uniwersytecie Gdańskim. Aktywnie angażuje się też w propagowanie wiedzy o kryzysie klimatycznym. Dr Michał Jaśkiewicz pracuje na Uniwersytecie Gdańskim. Aktywnie angażuje się też w propagowanie wiedzy o kryzysie klimatycznym.
No właśnie, czynniki zewnętrzne odgrywają dużą rolę w depresji klimatycznej. Wydaje mi się, że w klasycznym rozumieniu lęku czy depresji przyczyn szukamy w przekonaniach danej osoby, doświadczeniach z dzieciństwa itp. Tymczasem depresja klimatyczna spowodowana jest faktami naukowymi, z którymi trudno polemizować. Co w takim razie możemy z nią zrobić?

Rzeczywiście, sam mam z tym problem, żeby o depresji czy lęku klimatycznym mówić w kategorii zaburzenia. Myślę, że żeby zrozumieć ten stan, trzeba przyjrzeć się lękowi. Lęk sam w sobie ma potencjał adaptacyjny, to emocja, która pozwoliła gatunkowi ludzkiemu przeżyć, więc średni, a nawet podwyższony poziom lęku może nas ostrzegać i motywować do działania. Problem pojawia się wtedy, kiedy lęk jest tak mocny, że wywołuje poczucie bezsensu i przekonanie o braku kontroli. Psychologowie i psychiatrzy nazywają go "lękiem nieadaptacyjnym".

Co mogą zrobić osoby, które tego doświadczają? Jednym ze sposobów są grupy wsparcia związane z kryzysem klimatycznym, na których można podzielić się z innymi swoimi obawami i zasięgnąć porady psychologa. W Trójmieście takie spotkania odbywają się w Europejskim Centrum Solidarności z inicjatywy grupy Extinction Rebellion Trójmiasto.

W jaki sposób aktywnie możemy włączyć się w przeciwdziałanie kryzysowi klimatycznemu?

Problem z tym tematem polega na tym, że jest cały arsenał zachowań prośrodowiskowych, które możemy wdrożyć, takich jak niejedzenie mięsa, korzystanie z transportu publicznego, ograniczanie plastiku, natomiast te indywidualne wybory nie będą wystarczające bez zmiany systemu ekonomicznego. Jeśli miałbym wskazać działania sprzyjające znajdowaniu sensu i przełamywaniu lęku przed kryzysem, to byłyby to działania dwutorowe - z jednej strony indywidualne decyzje konsumenckie, a z drugiej próby wywarcia wpływu na polityków i korporacje.

Młodzieżowy Strajk Klimatyczny w Gdyni:

Mat. archiwalny

Wspomniał pan o polityce. Wydaje mi się, że sprawa kryzysu klimatycznego stała się pewnego rodzaju narzędziem w rękach polityków i  sposobem, żeby dzielić ludzi.

Według badań, które przeprowadził dr Adrian Wójcik, psycholog społeczny, w Polsce poglądy polityczne nie są aż tak silnym czynnikiem pozwalającym przewidzieć postawę wobec kryzysu klimatycznego, jak np. w Stanach Zjednoczonych. W badaniach sondażowych okazało się, że 55 proc. wyborców PiS-u chce odejścia od energetyki węglowej do 2030 r. Możemy uznać, że istnieje pewien ponadpartyjny konsensus w tej sprawie. Pokazuje to, że podziały polityczno-społeczne mogą nie być aż tak drastyczne, jak przypuszczamy.

Z drugiej strony okładki pism, które mówiły o "globalnym klimakterium" czy "zbiorowej histerii", to tygodniki opinii kojarzone z opcją konserwatywną. Jeśli miałbym szukać wytłumaczenia tego zjawiska, to wydaje mi się, że osoby o takich poglądach mają większy kłopot z zaakceptowaniem faktu, że aby uniknąć dramatycznych konsekwencji kryzysu klimatycznego, muszą nastąpić pewne społeczne, ekonomiczne i polityczne zmiany.

Ideą postaw konserwatywnych jest obrona pewnego porządku. Osoby, które mają silny opór przed zmianą, będą bardziej skłonne sądzić, że wszystko jest jak dawniej i nie ma żadnego kryzysu klimatycznego. Dzieje się tak, ponieważ potencjalne rozwiązania kryzysu naruszają pewien porządek, w który te osoby chcą wierzyć i zabierają im stały, stabilny i przewidywalny obraz świata, którego potrzebują.

Jak rozmawiać z tymi ludźmi o kryzysie?

Po pierwsze, paradoksalnie możemy odwołać się właśnie do postaw konserwatywnych. Warto uświadamiać im, że przeciwdziałanie zmianom klimatycznym pomoże nam ocalić jakikolwiek świat. Po drugie, panuje zgoda wokół tego, że jako gatunek ludzki cenimy zieleń, przyrodę, naturę. Odwołanie się do ochrony zasobów naturalnych wydaje się być argumentem ponad podziałami politycznymi. Po trzecie, badania z zakresu psychologii społecznej wykazują dużą skuteczność strategii redukcji uprzedzeń, polegającej na znalezieniu pięciu rzeczy, które łączą nas z daną grupą lub osobą. Poprośmy naszego rozmówcę o wymienienie pięciu rzeczy, które łączą go z przyszłymi pokoleniami. Możemy pomyśleć o przyszłych pokoleniach jako o ludziach o podobnych marzeniach, aspiracjach, chcących żyć w stabilnym, przewidywalnym, bezpiecznym świecie. Możemy uznać też, że te osoby są nam bliskie, są np. naszymi wnukami, prawnukami. Część badań pokazała, że strategia budowania podobieństw do osób z przyszłości zwiększa szansę na działania prośrodowiskowe.

Czyli zamiast przerzucania się liczbami i faktami naukowymi lepiej jest poszukać tego, co nas łączy?

Tak, choć i z tą strategią jest pewien problem. W psychologii funkcjonuje taki mechanizm jak "wiara w sprawiedliwy świat". Zakładamy, że świat jest miejscem stabilnym i przewidywalnym, gdzie na dobrych ludzi czeka nagroda, a na złych, czyli postępujących niemoralnie, kara. Kryzys klimatyczny godzi w ten system przekonań, bo wspomniana "kara" dotknie ludzi, którzy na nią nie zasłużyli, np. nasze dzieci. Osoby, u których przekonanie o sprawiedliwym świecie jest bardzo silne, będą opierały się przed informacjami o kryzysie klimatycznym. Musimy bardzo uważać, żeby nie adresować do nich zbyt katastroficznego przekazu.

Młodzieżowy Strajk Klimatyczny w Gdańsku

Mat. archiwalny

Powinniśmy być gotowi na te katastroficzne wizje?

To, że świat się zmieni, jest pewne. Jeśli nic nie zmienimy, to do końca stulecia temperatura wzrośnie o 3-4 stopnie, co według analityków z Banku Światowego jest to nie do pogodzenia z żadną sensowną wizją zorganizowanej społeczności. Jeśli nie chcemy do tego dopuścić, musimy radykalnie zmienić nasz styl życia i sposób myślenia o świecie. Zmienić musi się też ekonomia, która nie może opierać się na permanentnym wzroście PKB. Nie da się nieustannie budować wzrostu na planecie, która ma ograniczone zasoby.

Młodzieżowy Strajk Klimatyczny - postulaty


Nie dziwię się, że taka perspektywa budzi strach. W tej sytuacji wszyscy jesteśmy jak dziecko we mgle, nie do końca wiemy, jak ten nowy świat ma wyglądać. Nowa ekonomia i gospodarka nieopierająca się na paliwach kopalnych wiąże się też z rewolucją mentalną, która w optymistycznej wersji będzie oznaczała powrót do tego, co psychologicznie daje ludziom szczęście.

Chce pan powiedzieć, że katastrofa klimatyczna może mieć też pozytywne skutki?

Dobrostan i szczęście człowieka niekoniecznie związane jest z konsumpcją i dobrami materialnymi, a raczej z relacjami interpersonalnymi, poczuciem więzi, bliskości. Nadchodząca rewolucja mentalna może sprawić, że to właśnie te wartości będą dla nas ważniejsze niż nieustanne gonienie za wzrostem i dobrami materialnymi, co wpisane jest w logikę współczesnego systemu.

To optymistyczna wizja. Pesymistyczna jest taka, że zbudujemy społeczeństwo hierarchiczne, bliższe ekonomi i gospodarce feudalnej. To, w którą z tych stron pójdziemy, będzie zależało od nas jako społeczności. Jako obywatele powinniśmy wywierać taki nacisk i wpływ na rządzących, żeby przyczyniali się do wizji świata, który będzie sprawiedliwy, egalitarny i stawiający na relacje, a nie nierówny i skoncentrowany na pogoni za topniejącymi dobrami.

Miejsca

Opinie (283) ponad 20 zablokowanych

  • Dobrobyt

    Jeżeli ludzie zawracaja sobie głowę takimi rzeczami to znaczy, ze w Polsce naprawdę jest świetnie.

    • 4 4

  • zauważcie

    Ze mimo ze mamy już polowe listopada. To mi zdarzyło się spotkać jeszcze komary, biedronkę, muchę i inne latające owady których nie ma o tej porze roku. Ktoś jeszcze powie ze klimat się nie ociepla?

    • 3 1

  • Pytanie co gorsze (2)

    Ocieplenie czy epoka lodowcowa, jak na razie zlodowacenie się nieco spóźnia i oby tak zostało. w historii ziemi dominują okresy zlodowacenia więc cieszmy się ciepłem, tym bardziej że życie pod 3km warstwą lodu jest przytłaczające.

    • 3 2

    • Po antropogenicznym zastrzyku CO2 epoka lodowcowa nie ma prawa się powtórzyć przez wiele milionów lat

      • 3 0

    • Jak dowali epoką lodowcową i w W-wie będzie na okrągło -30*C to wtedy dopiero będzie wesoło a ekolodzy szybko zmienią profesję na górnik przodkowy. Więc masz chyba odpowiedź na swoje pytanie. A tak na poważnie. Cykliczność zmian to planetarna norma. Ziemia to nie martwa bryła metalu czy kamienia tylko żywy, zmienny twór. Naszą rolą jest się dostosowywać w myśl posiadanych umiejętności a nie zaklinać rzeczywistość i zmieniać klimat bo ten nam nie pasuje.

      • 1 2

  • Jestem denialistą (2)

    Nie wierzę że sprzedawanie odpustów na CO2 lub zniszczenie polskiej gospodarki wpłynie na klimat.
    Wierzący niech kupują wiatraki, fotoogniwa itp. za swoje pieniądze (tj. bez dopłat). Naprawdę mocno wierzący mogą zaprzestać emisji CO2.

    • 6 3

    • Na razie skup się na jawnych i ukrytych subwencjach do węgla rzędu 10 Mld zł rocznie... (1)

      Bo już dziś cały sektor górnictwa węgla kamiennego ma ujemny wkład w polskie PKB

      • 3 0

      • Ekolodzy powinni się cieszyć, że może to być pewnego rodzaju limit na ilość węgla.

        Jeśli kopalnie zaczną na siebie zarabiać, wtedy będzie ciężko je zatrzymać - jak w niemczech z elektrowniami czy kopalniami.
        Brak węgla może spowodować takie problemy jak były z gazem "parę" lat temu. Gdy nie będziemy go mieli, wówczas będziemy musieli dopłacić 40 mld za brakujący np gaz, który to miejsce miałby wypełnić. Płacić najdrożej za gaz, to może być taniej czasem dopłacić za węgiel. A CO2 idzie tyle samo. A metanu z instalacji nieporównywalnie więcej, który jest dużo gorszy dla efektu cieplarnianego niż CO2.
        Ucinanie gałęzi na której się siedzi nie jest dobrym pomysłem ;).

        • 0 0

  • ekoteroryści (1)

    Parę lat temu straszono nas coraz mniejszą warstwą ozonu! No i jak to się skończyło?!

    • 4 5

    • Kolejny ignorant... Już masz wyjaśnione kilka razy w innych komentarzach, jak się skończyło.

      • 1 0

  • To ze niszczymy zdrowie ludzi i srodowisko wiadomo oddawna,ale natym chcą juz obecnie wszyscy zarobic od polityków (1)

    po pseudoekologów i psychologów. Chcesz to wszystko powstrzymać nie kupuj miesa :) Co za brednie ale maja swój cel! Różnej maści sekty od lat chcą ludzi zmusić by zostali weganami wymyślają ciągle nowe brednie.Albo masz depresje klimatyczna zgłoś się do psychologa :) Czy np. te protesty politycznie ustawionych pochodów młodzieży .
    Najważniejsze jest dbanie o zdrowie człowieka to co zdrowe dla człowieka zdrowe dla środowiska! Numerem jeden jest ograniczenie ilości spalin w mieście w 90% za trujące spaliny wmieście odpowiadają samochody tych najstarszych w Trójmieście najwięcej !! Trują spalinami cały rok 24 na dobę w każdym metrze przestrzeni miasta bo są wszędzie!!Zmienia się to tylko trochę na zime bo wtedy dochodzą spaliny pieców ,ktróre są tylko w określonych wybranych miejscach miasta bo większość jest podłączona do centralnego ogrzewania.
    Ale nikt nie mówi zakazać starych trujących szrotów na ulicach bo to jest niepopularne.Wiec by się promować wymyślają brednie.

    • 3 3

    • Co ty wygadujesz chłopie?

      Zestawiasz opinie z faktami naukowymi, ktorych nikomu nie udało się zaprzeczyć? Jaki to ma sens? To, że ktoś na tym zarobi, nie czyni wyników badań nieprawdziwymi. Ogarnij się.

      • 0 0

  • Genlandia-zielona wyspa skuta lodem. (6)

    Kiedy w X wieku Wikingowie odkrywali Grenlandię zachwyceni jej bujną roślinnością nadali jej nazwę Zielony ląd ( tłumaczenie ze staronorweskiego - dowody historyczne). Dzisiaj jest to lodowa pustynia. Jak ten fakt wytłumaczą zwolennicy teorii globalnego ocieplenia?

    • 4 3

    • Ano tym że cała Grenlandia się stopi

      i podniesie poziom mórz o 7 metrów. Mówiąc obrazowo, na zakupy do Forum Gdańsk będziesz docierać tramwajem, tyle że wodnym.

      • 2 2

    • (3)

      Chłopie, poczytaj sobie trochę historii, zamiast powtarzać gdzie uslyszane połprawdy.
      Ta nazwa to propanda wodza wikingów Eryka Rudego, żeby przyciągnąć więcej osadników.
      Obszary nadające się do osadnictwa istniały tam co najmniej od średniowiecza.
      A gdyby faktycznie Grenlandia była w tym okresie wolna od lodu, to poziom morza byłby wtedy o 7m wyższy, a jak wiadomo nic takiego nie miało miejsca.

      • 0 1

      • (2)

        No, nie powiem, ciekawe... ciekawe...
        PS. O ile podniesie się poziom wody w szklance po roztopieniu kostki lodu w niej pływającej?
        (przykład dobrany celowo i odpowiednio )

        • 1 1

        • na spodeczku, a nie w szklance (1)

          lodowiec szelfowy leży na spodeczku. A Antarktyda i Grenlandia są lądami.

          • 1 0

          • Zauważ, że wszelkie lądy, kontynenty to malutkie wyspy ostygłej lawy pływające w tejże... Takie małe kostki lodu pływające po oceanie (mówiąc w przenośni) a nie tkwiące na spodeczku czy stabilnej skorupie żółwia.

            • 0 1

    • Tym, że Eryk kłamał.

      No nie, przecież palmy tam rosły, winnice i eksportowano zboże.

      • 1 0

  • Jaki kryzyzys klimat. ? Panie Kryzys to był za czasów PO PSL

    • 4 1

  • Niepojęte że połowa ludzi woli nędzę niż przyznać się do swojej niewiedzy

    Prawie połowa "nie wierzy" w zmiany klimatu. Cudzysłów nie jest tu przypadkowy, bo to jest tak samo jakby nie wierzyć w prawo powszechnego ciążenia. Zmiana jest udowodniona z 99.9999% pewnością.

    Połowa ludzi woli płacić dwa razy więcej za prąd (bo energia odnawialna jest tańsza niż z węgla), truć swoje płuca smogiem z domowych pieców i kopcących diesli (zamiast cieszyć się bezemisyjnymi elektrykami), doświadczyć braku wody i wzrostu cen żywności (konsekwencja tego że polskie rolnictwo nie jest gotowe na tak suchy klimat jak w Hiszpanii) i masowego napływu imigrantów z Afryki, Bliskiego Wschodu i Indii (szacuje się że będzie od 150 mln do 800 mln uchodźców klimatycznych).

    Wszystko po to żeby nie przyznać się do tego że jest się na tyle głupim / leniwym by samodzielnie zapoznać się z raportami naukowców.

    • 4 3

  • Depresja klimatyczna jest faktem

    Sam przez to przeszedłem. Czytając raporty naukowców o tym co nas czeka (w skrócie: mamy przerąbane, i to na własne życzenie) i mając świadomość, że jest nikła szansa na zmianę (bo ludzie o tym nie wiedzą, a polityków interesuje tylko wynik kolejnych wyborów a nie długofalowe działanie) można dostać naprawdę niezłego doła.

    • 3 3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Daria ze Śląska "Pierwsza trasa c.d." (1 opinia)

(1 opinia)
89 - 129 zł
Kup bilet
pop

The Robert Cray Band: Groovin' 50 years!

159 - 249 zł
blues / soul, rock / punk

Paweł Stasiak z zespołem PapaD (1 opinia)

(1 opinia)
120 zł
Kup bilet
pop

Najczęściej czytane

Sprawdź się

Sprawdź się

O jakiej ulicy śpiewa Ryszard Rynkowski w jednej ze swoich ballad?