- 1 Techno balkon otworzył sezon (38 opinii)
- 2 Juwenalia: Bajm, LemON i strefy z nagrodami (64 opinie)
- 3 Trzydniowa kulinarna Feta na stoczni (57 opinii)
- 4 Momoa spotkał się z Michalczewskim (60 opinii)
- 5 Chowają pieniądze w miejscach publicznych (52 opinie)
- 6 Jason Momoa w gdańskiej restauracji (137 opinii)
Od Union-Theater do Heliosa. Krótka historia wrzeszczańskich kin
"Bajka", "Zawisza", "Znicz" - nazwy te dużej części starszych czytelników portalu Trójmiasto.pl przypominają czasy, w których nie tylko nie było Netflixa, ale nawet samo wyjście do kina było nie lada wydarzeniem. Jednak historia kin we Wrzeszczu wykracza daleko poza te trzy przybytki X muzy.
Co dziś leci w kinie? Repertuar kin w Trójmieście
Pierwsza projekcja filmowa w Gdańsku odbyła się 20 października 1896 r. w Teatrze Wilhelma przy Długich Ogrodach, a więc zaledwie 10 miesięcy po pierwszym publicznym pokazie kinematografu braci Lumière w Paryżu.
Natomiast pierwsze stałe kino w naszym mieście - Passage-Theater - powstało w 1908 r. Działało w dziś nieistniejącym pasażu łączącym dzisiejsze Wały Jagiellońskie z Targiem Węglowym (stąd jego nazwa). Wkrótce przybytki te zaczęły powstawać także w najdynamiczniej rozwijającym się gdańskim przedmieściu.
Sceny świetlne i pałace filmowe
Najpóźniej latem 1910 r. przy głównej ulicy Wrzeszcza (Hauptstrasse), dziś al. Grunwaldzka) otwarto Union-Theater, zaś jesienią 1912 r. - Lichtspielhaus Olympia. Żywot obu tych kin nie był jednak długi - podobnie jak kilku innych, które pojawiły się w kolejnych latach.
Złą passę udało się przełamać dopiero po uruchomionemu w 1917 r. Kronprinz-Lichtspiele (Kino im. Następcy Tronu). Mieściło się we wschodniej pierzei wrzeszczańskiego rynku, w budynku, w którym do ok. 1923 r. działał Tite's Hotel. Przybytek należący do niejakiego Richarda Seidlera mógł pomieścić 600 widzów. Wraz z końcem I wojny światowej i kresem panowania Hohenzollernów kino przemianowano na Kunst-Lichtspiele. Reklamowało się jako "największe i najlepsze gdańskie kino"; w każdy wtorek i piątek prezentowało nowy program.
Latem 1924 r. ten sam Richard Seidler otworzył po sąsiedzku - na rogu Rynku oraz Bahnhofstrasse, czyli dzisiejszej ul. Romana Dmowskiego - kino Film-Palast. To z kolei reklamowano jako "największe, najbardziej eleganckie kino na wschodzie Niemiec". Nie były to czcze przechwałki - dysponowało ono aż 900 miejscami. Do czasu wprowadzenia filmu dźwiękowego do wyświetlanego ruchomego obrazu przygrywała orkiestra.
Co ciekawe, już w międzywojennym Gdańsku znano popularny współcześnie model biznesowy, w którym kina należą do jednej sieci. W Wolnym Mieście było to przedsiębiorstwo Vereinigte Danziger Lichtspiele (Zjednoczone Kina Gdańskie), będące własnością Willy'ego Kuschela. W 1927 r. nabyło ono oba wrzeszczańskie kina, powiększając sieć do sześciu kin z 13 działających wówczas w Gdańsku i Sopocie. W ten sposób stała się najważniejszą tego typu firmą na ówczesnych wschodnich ziemiach niemieckich. Kunst-Lichtspiele oraz Film-Palast działały nieprzerwanie do lat drugiej wojny.
Od "Znachora" do "Krzyżaków"
Wraz z zakończeniem działań wojennych w Gdańsku i przejęciem miasta przez polską administrację zakończyła się era prywatnych kin. Te zostały upaństwowione, a ich repertuar zaczął być ustalany centralnie, tak by przede wszystkim wspierał propagandowo ideologię nowego porządku społeczno-politycznego. Nie stało się to jednak od razu.
Pierwszy seans filmowy w polskim Gdańsku odbył się już 6 lipca 1945 r. w dawnym Roxy-Lichtspiele w Oliwie, przemianowanym na Kino Polonia (od 1952 r. Kino Delfin).
Natomiast pierwszym kinem uruchomionym we Wrzeszczu było Kino Bajka, otwarte 7 kwietnia 1946 r. w budynku dawnego ewangelickiego domu parafialnego przy ul. Jaśkowa Dolina.
Mało znana historia budynku dawnego kina "Bajka"
Pierwszym obrazem tam wyświetlanym był przedwojenny polski dramat "Znachor".
Z kolei 15 marca 1947 r. otwarto Kino Capitol, urządzone w dawnym ewangelickim kościele św. Pawła przy ul. Karola Szymanowskiego. To ostatnie było duże - mogło pomieścić ponad 1 tys. widzów. Podczas pierwszego seansu zaprezentowano francuski dramat kostiumowy z 1942 r. pt. "Pontcarral".
Większe zmiany w krajobrazie wrzeszczańskich kin przyniosła dopiero końcówka kolejnej dekady. Najpierw w czerwcu 1957 r. w budynku kasyna oficerskiego w koszarach przy ul. Słowackiego otwarto kino Garnizonowe na 260 miejsc (kilka lat później przemianowane na Kino Zawisza).
Pod koniec kwietnia 1958 r. natomiast Kino Capitol - przemianowane w międzyczasie na Zetempowiec, a następnie na Znicz - zostało ponownie otwarte jako pierwsze kino panoramiczne w Gdańsku.
Historia budynku, w którym działało kino Znicz
Pierwszym filmem wyświetlanym w tym formacie był "Kurier carski" z 1956 r. - włosko-francusko-niemiecko-jugosłowiańska ekranizacja powieści "Michał Strogow" Juliusza Verne'a, zrealizowana w kolorze.
Wiosną 1961 r. szeroki ekran uzyskało także przebudowane kino Bajka. Jego działalność zainaugurowano pokazem PRL-owskiej superprodukcji, zrealizowanej w kolorze - słynnymi "Krzyżakami" Aleksandra Forda.
Kinowe efemerydy
Poza wymienionymi powyżej w okresie PRL-u we Wrzeszczu działały okresowo także kina świetlicowe i przyzakładowe. Pierwszym było otwarte w sierpniu 1950 r. w świetlicy gdańskiego okręgu Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej przy ul. Sobótki 15 Kino Przyjaźń, wyświetlające dokonania kinematografii ZSRS.
Drugim - letnie kino plenerowe, działające przez kilka sezonów począwszy od 1957 r. na stadionie Lechii przy ul. Romualda Traugutta.
Trzecim było istniejące w latach 1957-1976 przyzakładowe Kino Tramwajarz, urządzone w budynku należącym do zajezdni przy ul. Wita Stwosza, zaś czwartym - działające krótko na początku lat 60. w Młodzieżowym Domu Kultury w dawnym Dworze Kuźniczki przy ul. Wajdeloty młodzieżowe Kino Jagienka.
Nie tylko "Avengersi"
Bajka, Zawisza i Znicz przeżyły PRL i dotrwały do lat 90. Jednak koniec tejże dekady i z jednej strony popularność płyt DVD oraz internetu, a z drugiej wejście na polski rynek tzw. multipleksów sprawiły, że tradycyjne kina zaczęły wymierać. Znicz i Zawiszę zamknięto w 2002 r., Bajkę - w 2003 r.
Pierwszym kinem wielosalowym w Gdańsku było Multikino. Wzniesione od zera na działce obok Opery Bałtyckiej i otwarte pod koniec 2000 r., oferuje 10 sal i 2810 miejsc.
W październiku 2016 r. wraz z Galerią Metropolia otwarto drugi multipleks w dzielnicy - siedmiosalowe kino sieci Helios.
Na szczęście wcześniej władze miasta zadbały o miłośników kina niezależnego, z ambicjami. Jesienią 2001 r. z historycznego śródmieścia przeniesiono do przebudowanej dawnej zajezdni technicznej w pobliżu stacji SKM Gdańsk Zaspa klub Żak wraz z zasłużonym dla rozwoju lokalnej kultury filmowej (utworzonym jeszcze w 1957 r.) kinem studyjnym.
W 2021 r. kanadyjska ekipa filmowa realizowała we Wrzeszczu nagrania do programów dokumentalnych o II wojnie światowej.
O autorze
Jarosław Wasielewski
badacz i popularyzator historii Gdańska, autor bloga poświęconego w całości przeszłości i teraźniejszości Wrzeszcza.
Miejsca
Opinie (169) ponad 20 zablokowanych
-
2023-02-11 15:28
Bajka dzieciństwa (2)
Bajka, Znicz, Zawisza piękne lata. Pierwszy raz poranki kinowe w Bajce, "Pojedynek Potworów" )))) Godzilla była przerażająca . Druk sali kinowej z numerami miejsc odkreślanymi po kupieniu, bilety 18-22 złote za seans, Panie bileterki, strach czy wpuszczą na seans od lat 12 tu...
- 13 1
-
2023-02-11 16:14
Gdy ja zacząłem chodzić do kina Bajka .... (1)
Bilety były dużo tańsze: 6 - 12 zł. Najtańsze było kino Drukarz w centrum Gdańska Bilet ulgowy kosztował 3 -4 złote.
Ale tylko na 4 rzędy przed ekranem.- 2 2
-
2023-02-13 01:34
akurat cie bylo stac..
chyba jak ci sb zaplacilo za dnosy..
- 1 0
-
2023-02-11 15:46
Co było wcześniej w miejscu Multikna? (3)
W czasie II wojny światowej wybudowano baraki. Mieszkali w nich robotnicy przymusowi. W 1945 roku w barakach było biuro repatriacyjne i noclegownia dla osiedleńców. W latach pięćdziesiątych większość baraków rozebrano. Było WKU. Potem pozostały już tylko dwa baraki i jedna drewniana duża szopa. W szopie była stolarnia POiFB, w jednym baraku były pracownie dekoracji i kostiumów POiFB, w drugim biura zakładu energetycznego.
- 13 1
-
2023-02-11 16:58
i nadal sa biura zakladu energii
- 1 0
-
2023-02-11 17:31
Pamiętam,fajnie było.Pracowałem w POi FB (1)
- 3 1
-
2023-02-11 21:25
Panie i panowie krawcy szyli kostiumy. Mariusz ze swoją ekipą robił dekoracje.
- 2 2
-
2023-02-11 15:53
Oczywista oczywistość (3)
Było takie niedzielne kino we Wrzeszczu na Kolonii Uroda przy ulicy (mocno powiedziane) Daliowej. Nazywało się Wrzos, tak jak w innej części Gdańska.To były czasy!
- 9 1
-
2023-02-11 17:47
(1)
Kino Wrzos istnialo w Gdansku Siedlcach, obok Szpitala resortowego MSW, przy ul. Kartuskiej. Potem szpital sie rozbudowal i kino zlikwidowano. Swoj pierwszy film w kinie tam wlasnie obejrzalam, pozne lata 60 XX wieku. Jak dawno. Pozdrawiam.
- 4 0
-
2023-02-11 19:02
Bywałem w obu kinach. Tego Wrzosu z Daliowej nie było w ogłoszeniach prasowych. Filmy tylko w niedzielę: 1.dla dzieci 2.później dla dorosłych. Miejsca nie numerowane, a obsługa nie przedzierała biletów i sprzedawali kilku krotnie te same pomiętoszone. Wiadomo o co chodziło. Działo się na sali więcej niż w filmie tam wyświetlanym. Może ktoś z byłych bywalców coś napisze.
- 6 0
-
2023-02-12 12:50
Kino Wrzos było na Kartuskiej.
- 0 0
-
2023-02-11 16:51
Generalnie kiedyś repertuar kin sprawdzało się w gazetach:) (3)
- 21 0
-
2023-02-11 17:31
I gdzie pogotowie. (1)
- 7 0
-
2023-02-11 18:03
Dokładnie kolego
- 7 0
-
2023-02-12 16:34
Wieczór Wybrzeża w poniedziałki ......
Drukował tygodniowy repertuar kin.
- 0 2
-
2023-02-11 17:22
przy kinie delfin
były super donaty:))))
- 9 3
-
2023-02-11 17:42
(3)
Kiedys kursowal autobus linii 129.Mial dluga trase, z Gdanska pod Urzedem Wojewodzkim az do chyba Jelitkowa przez Wrzeszcz, potem Przymorze. To byly lata 70, konduktor w tym autobusie lubil mowic wierszyki/ zarciki i mowil o kazdym przystanku cos do rymu i smiechu. Tutaj jest kino Znicz, co w nim graja nie wie nikt. Jakos tak to bylo. Na zawsze ten Znicz z tym wierszykiem mi sie kojarzy.
- 16 1
-
2023-02-11 20:39
Oliwa lodowisko. Uwaga bo bardzo ślisko.
Jelitkowo, do kościoła sygnaturka wszystkich wola.- 7 0
-
2023-02-11 21:31
Mordo Ty masz jeszcze siły na internety w tym wieku? (1)
Szacun za wspomnienia
- 4 4
-
2023-02-12 11:23
Do starszego człowieka piszesz "mordo"? Rodzicom z kołyski wypadłeś?
- 2 2
-
2023-02-11 17:47
Czy w kinach robia seansy pornoli? (4)
- 6 8
-
2023-02-11 21:38
Tego nie wiem.ale jakby wyciekły filmy moje z twoją mamą to było by slabo (1)
- 4 2
-
2023-02-11 21:53
Czemu slabo?fajnie miec madke celebrytke i wszedzie szwagrow
- 5 0
-
2023-02-12 15:54
"Gotowa do rozkoszy" leci w Multikinie o 20.00
- 1 1
-
2023-02-13 08:36
niestety nie, a mogliby, byloby sympatycznie.
- 0 0
-
2023-02-11 18:39
Kino Piast - Dolne Miasto (1)
Wikingowie z Kirkiem Douglasem i Tonym Curtisem.
- 14 0
-
2023-02-12 16:37
Kino Piast mieściło się w budynku zakładów mięsnych.
Kasa była na parterze, sala kinowa na piętrze.
- 3 2
-
2023-02-11 18:44
Kino Motława przy ulicy Wałowej
Mademoiselle z Jeanne Moreau
- 10 2
-
2023-02-11 18:46
W kinie Tramwajarz (3)
bileterem był dziadek, który wpuszczał praktycznie każdego. W 1976 roku, jako dwunastolatek ,obejrzałem dzięki temu jugosłowiański dramat "Nokaut" z 1971 r., dozwolony od lat 18.
- 12 0
-
2023-02-11 21:49
Ja kilka lat później małem większą przeprawę z bileterką.
Miałem 15 lat. Ale w końcu obejrzałem "Ojca Chrzestnego".
- 3 1
-
2023-02-11 21:54
Gdzie te kino bylo? (1)
- 1 1
-
2023-02-12 16:38
W budynku zajezdni tramwajowej.
- 1 1
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.