- 1 Techno balkon otworzył sezon (31 opinii)
- 2 Juwenalia: Bajm, LemON i strefy z nagrodami (64 opinie)
- 3 Trzydniowa kulinarna Feta na stoczni (57 opinii)
- 4 Momoa spotkał się z Michalczewskim (60 opinii)
- 5 Chowają pieniądze w miejscach publicznych (52 opinie)
- 6 Jason Momoa w gdańskiej restauracji (137 opinii)
Od Union-Theater do Heliosa. Krótka historia wrzeszczańskich kin
"Bajka", "Zawisza", "Znicz" - nazwy te dużej części starszych czytelników portalu Trójmiasto.pl przypominają czasy, w których nie tylko nie było Netflixa, ale nawet samo wyjście do kina było nie lada wydarzeniem. Jednak historia kin we Wrzeszczu wykracza daleko poza te trzy przybytki X muzy.
Co dziś leci w kinie? Repertuar kin w Trójmieście
Pierwsza projekcja filmowa w Gdańsku odbyła się 20 października 1896 r. w Teatrze Wilhelma przy Długich Ogrodach, a więc zaledwie 10 miesięcy po pierwszym publicznym pokazie kinematografu braci Lumière w Paryżu.
Natomiast pierwsze stałe kino w naszym mieście - Passage-Theater - powstało w 1908 r. Działało w dziś nieistniejącym pasażu łączącym dzisiejsze Wały Jagiellońskie z Targiem Węglowym (stąd jego nazwa). Wkrótce przybytki te zaczęły powstawać także w najdynamiczniej rozwijającym się gdańskim przedmieściu.
Sceny świetlne i pałace filmowe
Najpóźniej latem 1910 r. przy głównej ulicy Wrzeszcza (Hauptstrasse), dziś al. Grunwaldzka) otwarto Union-Theater, zaś jesienią 1912 r. - Lichtspielhaus Olympia. Żywot obu tych kin nie był jednak długi - podobnie jak kilku innych, które pojawiły się w kolejnych latach.
Złą passę udało się przełamać dopiero po uruchomionemu w 1917 r. Kronprinz-Lichtspiele (Kino im. Następcy Tronu). Mieściło się we wschodniej pierzei wrzeszczańskiego rynku, w budynku, w którym do ok. 1923 r. działał Tite's Hotel. Przybytek należący do niejakiego Richarda Seidlera mógł pomieścić 600 widzów. Wraz z końcem I wojny światowej i kresem panowania Hohenzollernów kino przemianowano na Kunst-Lichtspiele. Reklamowało się jako "największe i najlepsze gdańskie kino"; w każdy wtorek i piątek prezentowało nowy program.
Latem 1924 r. ten sam Richard Seidler otworzył po sąsiedzku - na rogu Rynku oraz Bahnhofstrasse, czyli dzisiejszej ul. Romana Dmowskiego - kino Film-Palast. To z kolei reklamowano jako "największe, najbardziej eleganckie kino na wschodzie Niemiec". Nie były to czcze przechwałki - dysponowało ono aż 900 miejscami. Do czasu wprowadzenia filmu dźwiękowego do wyświetlanego ruchomego obrazu przygrywała orkiestra.
Co ciekawe, już w międzywojennym Gdańsku znano popularny współcześnie model biznesowy, w którym kina należą do jednej sieci. W Wolnym Mieście było to przedsiębiorstwo Vereinigte Danziger Lichtspiele (Zjednoczone Kina Gdańskie), będące własnością Willy'ego Kuschela. W 1927 r. nabyło ono oba wrzeszczańskie kina, powiększając sieć do sześciu kin z 13 działających wówczas w Gdańsku i Sopocie. W ten sposób stała się najważniejszą tego typu firmą na ówczesnych wschodnich ziemiach niemieckich. Kunst-Lichtspiele oraz Film-Palast działały nieprzerwanie do lat drugiej wojny.
Od "Znachora" do "Krzyżaków"
Wraz z zakończeniem działań wojennych w Gdańsku i przejęciem miasta przez polską administrację zakończyła się era prywatnych kin. Te zostały upaństwowione, a ich repertuar zaczął być ustalany centralnie, tak by przede wszystkim wspierał propagandowo ideologię nowego porządku społeczno-politycznego. Nie stało się to jednak od razu.
Pierwszy seans filmowy w polskim Gdańsku odbył się już 6 lipca 1945 r. w dawnym Roxy-Lichtspiele w Oliwie, przemianowanym na Kino Polonia (od 1952 r. Kino Delfin).
Natomiast pierwszym kinem uruchomionym we Wrzeszczu było Kino Bajka, otwarte 7 kwietnia 1946 r. w budynku dawnego ewangelickiego domu parafialnego przy ul. Jaśkowa Dolina.
Mało znana historia budynku dawnego kina "Bajka"
Pierwszym obrazem tam wyświetlanym był przedwojenny polski dramat "Znachor".
Z kolei 15 marca 1947 r. otwarto Kino Capitol, urządzone w dawnym ewangelickim kościele św. Pawła przy ul. Karola Szymanowskiego. To ostatnie było duże - mogło pomieścić ponad 1 tys. widzów. Podczas pierwszego seansu zaprezentowano francuski dramat kostiumowy z 1942 r. pt. "Pontcarral".
Większe zmiany w krajobrazie wrzeszczańskich kin przyniosła dopiero końcówka kolejnej dekady. Najpierw w czerwcu 1957 r. w budynku kasyna oficerskiego w koszarach przy ul. Słowackiego otwarto kino Garnizonowe na 260 miejsc (kilka lat później przemianowane na Kino Zawisza).
Pod koniec kwietnia 1958 r. natomiast Kino Capitol - przemianowane w międzyczasie na Zetempowiec, a następnie na Znicz - zostało ponownie otwarte jako pierwsze kino panoramiczne w Gdańsku.
Historia budynku, w którym działało kino Znicz
Pierwszym filmem wyświetlanym w tym formacie był "Kurier carski" z 1956 r. - włosko-francusko-niemiecko-jugosłowiańska ekranizacja powieści "Michał Strogow" Juliusza Verne'a, zrealizowana w kolorze.
Wiosną 1961 r. szeroki ekran uzyskało także przebudowane kino Bajka. Jego działalność zainaugurowano pokazem PRL-owskiej superprodukcji, zrealizowanej w kolorze - słynnymi "Krzyżakami" Aleksandra Forda.
Kinowe efemerydy
Poza wymienionymi powyżej w okresie PRL-u we Wrzeszczu działały okresowo także kina świetlicowe i przyzakładowe. Pierwszym było otwarte w sierpniu 1950 r. w świetlicy gdańskiego okręgu Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej przy ul. Sobótki 15 Kino Przyjaźń, wyświetlające dokonania kinematografii ZSRS.
Drugim - letnie kino plenerowe, działające przez kilka sezonów począwszy od 1957 r. na stadionie Lechii przy ul. Romualda Traugutta.
Trzecim było istniejące w latach 1957-1976 przyzakładowe Kino Tramwajarz, urządzone w budynku należącym do zajezdni przy ul. Wita Stwosza, zaś czwartym - działające krótko na początku lat 60. w Młodzieżowym Domu Kultury w dawnym Dworze Kuźniczki przy ul. Wajdeloty młodzieżowe Kino Jagienka.
Nie tylko "Avengersi"
Bajka, Zawisza i Znicz przeżyły PRL i dotrwały do lat 90. Jednak koniec tejże dekady i z jednej strony popularność płyt DVD oraz internetu, a z drugiej wejście na polski rynek tzw. multipleksów sprawiły, że tradycyjne kina zaczęły wymierać. Znicz i Zawiszę zamknięto w 2002 r., Bajkę - w 2003 r.
Pierwszym kinem wielosalowym w Gdańsku było Multikino. Wzniesione od zera na działce obok Opery Bałtyckiej i otwarte pod koniec 2000 r., oferuje 10 sal i 2810 miejsc.
W październiku 2016 r. wraz z Galerią Metropolia otwarto drugi multipleks w dzielnicy - siedmiosalowe kino sieci Helios.
Na szczęście wcześniej władze miasta zadbały o miłośników kina niezależnego, z ambicjami. Jesienią 2001 r. z historycznego śródmieścia przeniesiono do przebudowanej dawnej zajezdni technicznej w pobliżu stacji SKM Gdańsk Zaspa klub Żak wraz z zasłużonym dla rozwoju lokalnej kultury filmowej (utworzonym jeszcze w 1957 r.) kinem studyjnym.
W 2021 r. kanadyjska ekipa filmowa realizowała we Wrzeszczu nagrania do programów dokumentalnych o II wojnie światowej.
O autorze
Jarosław Wasielewski
badacz i popularyzator historii Gdańska, autor bloga poświęconego w całości przeszłości i teraźniejszości Wrzeszcza.
Miejsca
Opinie (169) ponad 20 zablokowanych
-
2023-02-11 19:27
Panie Jarku napisał pan wspaniały artykuł.
Lubię zaglądać na pana stronę "Z Wrzeszcza".
- 17 4
-
2023-02-11 19:30
Gdańsk to zaścianek Polski nawet Cinema City sie wycofała z Gdańska niema nawet imaxa czy innych najnowszych (2)
- 7 16
-
2023-02-11 19:36
Wpisz nazwę swojej Pipidówki.To 3-ci swiat?
- 8 5
-
2023-02-13 05:58
Najpierw naucz się tworzyć dopełnienie- Imaxu, nie "Imaxa".
- 2 0
-
2023-02-11 20:02
Repertuar kinematografów w mieście Gdańsku w latach 1919 -1923 (5)
To tytuł pracy magisterskiej zakończonej udaną obroną na Uniwersytecie Gdańskim. Autorem jest Adam Darski znany jako Nergal.. Napisał dobrą pracę magisterską. Warto przeczytać na stronie Uniwersytetu Gdańskiego.
- 12 7
-
2023-02-11 21:34
Można kogoś nie lubić bo to Nergal itp (2)
Dlaczego minusujecie nie zapoznając się z treścią jego pracy? Z góry zakładacie,że jest do bani? Panowie i panie obiektywizm! Pamiętajcie o tym
- 8 4
-
2023-02-13 05:00
bo w tamtym czasie jego pseudo brzmialo inaczej
domysl sie.
- 0 0
-
2023-02-13 05:01
zadnego obiektywizmu wobec peomujacych bandytow niemieckich
- 0 0
-
2023-02-12 15:58
Ja napiszę pracę magisterską "Rozkład jazdy tramwajów w mieście Łodzi w latach 1998-2001". A potem zdziwieni,że absolwenci studiów nic nie potrafią,kwalifikacje na poziomie zerowym.
- 2 2
-
2023-02-13 04:59
jego zainteresowaniem bylo promowanie nazizmu
zapamietaj to. stad te pseudo holocausto i pochwala kolegow hitlera.
- 0 0
-
2023-02-11 22:38
Panie redaktorze ... (10)
o kinie leningrad na Długiej pan słyszał?
Często tam bywałem, podobnie jak w kameralnym (po sąsiedzku)
I co pan, na to?- 6 14
-
2023-02-11 22:46
(7)
Którego wyrazu w tytule nie zrozumiałeś?
Czyżby "wrzeszczańskich" stanowił jakiś problem?- 19 0
-
2023-02-11 23:15
Przeczytałeś tylko tytuł , bo w treści artykułu jest tez o kinie w Oliwie . (6)
- 2 5
-
2023-02-11 23:39
(5)
Tramwajarz , to Strzyża.
Stadion Lechii, kino plenerowe; to na Aniołkach.- 3 3
-
2023-02-12 09:24
(2)
Strzyza i Aniołki to wciąż historyczny Wrzeszcz
- 7 2
-
2023-02-12 16:40
Aniołki w dawnych czasach należały do Suchanina. (1)
Taka ciekawostka.
- 1 1
-
2023-02-12 19:42
Ale tylko do czasu, gdy zaczęto je urbanizować - i Aniołkami są dopiero od 1992 roku
- 2 1
-
2023-02-12 17:08
W Oliwie , to Delfin a nie Tramwajarz i było naprzeciwko Parku Oliwskiego. (1)
- 1 1
-
2023-02-12 19:42
A gdzie jest napisane, że Tramwajarz to w Oliwie?
- 1 1
-
2023-02-11 22:52
Leningrad nie był we Wrzeszczu
- 8 1
-
2023-02-12 12:55
Człowieku przeczytaj tytuł artykułu a nie się udzielasz bez sensu.
- 5 1
-
2023-02-12 00:11
To jeszcze nie wszystko... (1)
Kino Gedania na tyłach dyrekcji PKP, kino drukarz na Ogarnej, Kosmos na Oruni, kolejne w Nowym Porcie w budynku MDK czy też na ul. Wałowej, którego nazwy nie pomne...
- 8 0
-
2023-02-12 09:25
To nie Wrzeszcz
- 6 1
-
2023-02-12 07:51
Ach, Panie Jarosławie,
cudowny artykuł. I bardzo potrzebny. Jakże mi brakuje tych dawnych kin. Ulica Długa bez kina straciła duszę. Przechodzę tamtędy i patrzę, i nie mogę zrozumieć jak można było zrobić z kina knajpę. Zresztą te współczesne kina to same knajpy z cuchnącą kukurydzą i jakimiś chrupankami maczanymi w obrzydliwych sosach.
- 20 3
-
2023-02-12 07:55
Wprawdzie to jest portal Trójmiasta, (1)
ale bardzo bym Pana prosił o artykuł na temat historii kin w Malborku. Aż nie chce się wierzyć, że w tym 40-tysięcznym mieście nie ma kina. A kiedyś były aż trzy!
- 8 0
-
2023-02-12 09:25
Przykro mi, zajmuje się tylko historią Gdańska.
- 4 1
-
2023-02-12 08:03
Mam wspaniałe (1)
wspomnienia dotyczące kina Panorama. A kino Leningrad, to piękne czasy i kinowe arcydzieła np. West Side Story, Barry Lyndon, Misja i wiele, wiele innych. Kto wpadł na tak horrendalnie głupi pomysł aby zlikwidować kina na ul. Długiej?! Teraz bez kin wieje tam straszną nudą!!!
- 17 0
-
2023-02-13 01:27
no przeciez sa ogrodki piwne i inne oraz hotele
- 2 0
-
2023-02-12 08:29
kwadratowa
Brak mi tu kina w Kwadratowej, gdzie dzielnie miała trójmiejską premierę trzecia (VI) część sagi Gwiezdnych Wojen, Powrót Jedi :)
Bodajże w 1984 roku- 4 1
-
2023-02-12 08:43
minęło i nie wróci (2)
A kina gdzie bilet kosztował 3 złote np. Zorza,Włókniarz,Drukarz,Tramwajarz a DKF Gedania.
Kto dziś pójdzie siedem razy na ten sam film w moim przypadku to przybycie tytanów kino Włókniarz.- 10 0
-
2023-02-12 15:30
Kino Włókniarz... (1)
proszę o lokalizację ; Wałowa ???
- 0 0
-
2023-02-12 17:11
Na Wałowej była Motława,
Włókniarz na Stogach, przy pętli- 4 0
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.