• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Wspominamy wakacje sprzed lat. Jak letnie urlopy spędzali nasi rodzice i dziadkowie?

Magdalena Raczek
30 lipca 2022 (artykuł sprzed 1 roku) 
W PRL-u większą część czasu na wczasach spędzano na świeżym powietrzu. Wśród atrakcji warto wymienić sporty i aktywności wodne tj. rower wodny. Na zdjęciu na plaży w Sopocie 1962 rok. W PRL-u większą część czasu na wczasach spędzano na świeżym powietrzu. Wśród atrakcji warto wymienić sporty i aktywności wodne tj. rower wodny. Na zdjęciu na plaży w Sopocie 1962 rok.

Wczasy pod gruszą, wczasy pracownicze, wczasy wagonowe, kolonie letnie i obozy harcerskie, pobyty w ośrodkach wczasowych i wypoczynkowych albo w kwaterach prywatnych lub w sanatoriach, a także wyjazdy na kempingi pod namiot czy noclegi w schroniskach PTTK. Takie dawniej były popularne formy spędzania wakacji. Lato w pełni, więc to dobry czas na wspomnienia. Cofnijmy się w czasie o kilkadziesiąt lat i przypomnijmy sobie, jak wyglądały letnie urlopy naszych rodziców oraz dziadków, a także jak czas wolny od szkoły organizowano dzieciom. Pamiętacie jeszcze coś z tamtych czasów?



Zobacz Sopot na starych fotografiach



Wczasy dla każdego, czyli wczasy pracownicze



Na jakie wczasy wyjeżdżała dawniej twoja rodzina?

W Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej władza miała ambicje kontrolowania życia obywateli w każdym jego aspekcie. Nie mogło zatem zabraknąć również roli państwa w planowaniu czasu wolnego i wakacji. Organizacją wczasów zajmował się początkowo Fundusz Wczasów Pracowniczych (FWP) - była to pierwsza państwowa instytucja zajmująca się organizacją urlopów pracowniczych, jednak dość szybko zaczęły się rozwijać zakładowe ośrodki wczasowe. Prawie każdy zakład pracy posiadał własne miejsca, do których wyjeżdżali rokrocznie pracownicy ze swoimi rodzinami, a do urlopów dopłacano z zakładowych funduszy socjalnych.

Przeczytaj także: Wczasy w latach PRL-u. Sentymentalna wystawa w Muzeum Sopotu

Ośrodki i domy wczasowe



W latach 60. i 70. na potęgę budowano nowe ośrodki wczasowe. Najpopularniejszymi kierunkami wyjazdowymi stały się: góry, morze, jeziora i lasy (nie tylko Mazury, ale i Pojezierze Kaszubskie czy Bory Tucholskie). Ośrodki powstawały tak w znanych kurortach nadmorskich oraz górskich, jak i w miejscach oddalonych od dużych miast. Najbardziej ekskluzywne budowano nad Bałtykiem, m.in. w Sopocie i Międzyzdrojach, a ich właścicielami były duże i bogate zakłady pracy, takie jak huty czy kopalnie. Warto też tu wspomnieć o wojskowych domach wczasowych, o których pisaliśmy w osobnym artykule.

Trzeba pamiętać, że z całego Trójmiasta to Sopot w czasach komuny był najpopularniejszy i stał się jednym z najmodniejszych w Polsce ośrodkiem letniego wypoczynku. Wpływ na to miało nie tylko nadmorskie położenie i uzdrowiskowy charakter miasta, ale i oferta kulturalno-artystyczna, m.in. odbywający się tu latem Międzynarodowy Festiwal Piosenki.

  • Dom Turysty Miramar w Sopocie 1974 r.
  • Camping w Sopocie obok Domu Turysty 1970 r.
  • Domki campingowe w ośrodku LZS w Sopocie tuz przed sezonem turystycznym 1962 r.
  • Reklama Funduszu Wczasów Pracowniczych na pudełku zapałek.
  • Ośrodek Profilaktyczno-Wypoczynkowy "Zremb"
  • Sanatorium "Jantar"
  • Sanatorium uzdrowiskowe "Perła"
  • Sanatorium uzdrowiskowe "Perła"
  • Ośrodek Wypoczynkowy "Drogowiec".
  • Ośrodek Wypoczynkowy "Drogowiec".
  • Ośrodek Wypoczynkowy "Drogowiec".
  • Dom Profilaktyczno-Wypoczynkowy "Zdrowie" w Gdyni (tzw. dawne sanatorium w Orłowie).
  • Dom Profilaktyczno-Wypoczynkowy "Zdrowie" w Gdyni (tzw. dawne sanatorium w Orłowie).
  • Dom Profilaktyczno-Wypoczynkowy "Zdrowie" w Gdyni (tzw. dawne sanatorium w Orłowie).
W całym Trójmieście nie brakowało zaplecza noclegowego: kwater prywatnych, kempingów, ośrodków i domów wczasowych. Wśród najbardziej znanych warto tu wymienić: sopockie ośrodki Wojskowego Domu Wczasowego, Dom Wczasowy Zachemu "Chemik", DW "Jantar", Ośrodek Profilaktyczno-Wypoczynkowy "Zremb", DW "Złoty Kłos", należący do związku zawodowego rolników, Dom Profilaktyczno-Wypoczynkowy "Zdrowie" w Gdyni, czy słynny "Drogowiec" - ośrodek wypoczynkowy Związku Zawodowego Transportowców i Drogowców na Wyspie Sobieszewskiej, który pojawia się w książce i na jej okładce pt. "Ostatni turnus. Pocztówki z wczasów w PRL-u" Marcina Wojdaka. Autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u: stołówki, domki letniskowe, pensjonaty itp.

- Pierwsze zdjęcia zrobiłem chyba w stołówce "Drogowca" na Wyspie Sobieszewskiej - tej, która jest na okładce książki. Zobaczyłem zza ogrodzenia intrygujący, gwiaździsty kształt i wszedłem tam z aparatem - wspominał w jednym z wywiadów początki swojej książki autor "Ostatniego turnusu".
Przeczytaj także: Nie tylko Pewex. Enklawy luksusu w czasach PRL-u w Trójmieście

  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u. Na zdjęciu Dom Marynarza w Gdyni.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u. Na zdjęciu Dom Marynarza w Gdyni.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u. Na zdjęciu Dom Marynarza w Gdyni.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u. Na zdjęciu "Drogowiec" z Wyspy Sobieszewskiej.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u. Na zdjęciu "Drogowiec" z Wyspy Sobieszewskiej.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u. Na zdjęciu "Drogowiec" z Wyspy Sobieszewskiej.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u. Na zdjęciu "Drogowiec" z Wyspy Sobieszewskiej.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u. Na zdjęciu "Drogowiec" z Wyspy Sobieszewskiej.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u. Na zdjęciu "Drogowiec" z Wyspy Sobieszewskiej.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u. Na zdjęciu "Drogowiec" z Wyspy Sobieszewskiej.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u. Na zdjęciu Ośrodek Sanatoryjno-Rehabilitacyjny "Perła".
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u. OW na Stogach.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u. OW na Stogach.
  • "Ostatni turnus" Marcina Wojdaka to książka, w której autor dokumentuje najciekawsze przykłady architektury ośrodków wypoczynkowych z czasów PRL-u. OW na Stogach.

"Wczasy pod gruszą": w domku lub pod namiotem



Jeśli ktoś nie załapał się na wczasy zorganizowane, to zawsze mógł wyjechać na tzw. "wczasy pod gruszą", czyli samodzielnie zorganizowany wyjazd na działkę, do rodziny na wsi, do gospodarstwa agroturystycznego lub pod namioty. O noclegach w hotelu raczej mało kto mógł pomarzyć, bo choć w 1976 roku każde miasto wojewódzkie miało mieć hotel, to jednak doba w takim przybytku kosztowała tyle, ile pensja robotnika. Na hotel było więc stać jedynie lepiej sytuowanych.

Biedniejsi turyści spali często na kempingach pod namiotem, a zamożniejsi mogli pozwolić sobie na wynajęcie drewnianego domku letniskowego typu "Brda" (który miał charakterystyczny trójkątny spadzisty dach) lub inny domek kempingowy (zwany też pingpongowym). Domki zbudowane były zwykle z płyty paździerzowej, toaleta i łazienka często wspólna w ogólnym węźle sanitarnym, a do tego atrakcją był jeden telewizor dla wszystkich w świetlicy lub sali telewizyjnej.

Jeśli spało się pod namiotem, należało mieć ze sobą niezbędny sprzęt biwakowy, w tym kuchenkę turystyczną na gaz, metalowe menażki, sztućce i naczynia, śpiwory, koce, itp., a niektórzy dysponowali nawet składanymi mebelkami (stolikiem i krzesełkami), polówką, leżakiem czy dmuchanym materacem, który świetnie nadawał się nie tylko do spania, ale i leżenia na słońcu czy pływania w morzu lub po jeziorze.

Przeczytaj także: Przysmaki PRL-u. Czego brakuje wam najbardziej?

  • Wczasy wagonowe 1961 r.
  • Wczasy w domkach przerobionych z wagonów kolejowych 1965 r.
  • Wczasy w ośrodku wypoczynkowym zbudowanym ze starych wagonów kolejowych 1969 r.
  • Wczasy wagonowe przetrwały do dziś. Tak wygląda to współcześnie w obiektywie Marcina Wojdaka.
  • Wczasy wagonowe przetrwały do dziś. Tak wygląda to współcześnie w obiektywie Marcina Wojdaka.
  • Wczasy wagonowe przetrwały do dziś. Tak wygląda to współcześnie w obiektywie Marcina Wojdaka.
  • Wczasy wagonowe przetrwały do dziś. Tak wygląda to współcześnie w obiektywie Marcina Wojdaka.

Wczasy wagonowe



Inną opcją na spędzanie wakacji były jeszcze tzw. "wczasy wagonowe", które cieszyły się również dużą popularnością. Organizowano je od 1949 roku. Polegały na tym, że w starych wyłączonych z użytku wagonach, ustawionych na bocznicy (szczególnie w Zakopanem, Kołobrzegu, Helu, Łebie itp.) urządzano miejsca noclegowe. Takie wczasy były dostępnym rozwiązaniem szczególnie dla kolejarzy i ich rodzin albo znajomych, którzy mieli zaprzyjaźnionego kolejarza. Na bocznicach w okresie wakacji powstawały miasteczka wagonów, przy których wręcz kwitło życie towarzyskie i kulturalne organizowane przez "kaowców".

Biura podróży, czyli wyjazdy zagraniczne



W czasach PRL-u istniała też możliwość wyjazdów za granicę (oczywiście do zaprzyjaźnionych krajów) i organizowały je biura podróży takie, jak "Orbis", "Gromada" czy "Almatur", ale ich klientelę stanowili tylko najbogatsi mieszkańcy kraju, mający odpowiednie kontakty w partii. Orbis oferował wycieczki do Bułgarii, Rumunii i na Węgry. Kraje za żelazną kurtyną były dostępne tylko dla przedstawicieli władzy. Zresztą w latach 70. wyjazd zagraniczny kosztował dwa razy tyle, ile wynosiła średnia pensja miesięczna, a do tego należało posiadać dewizy w dolarach lub bonach PKO. Był to więc prawdziwy rarytas i luksus, na jaki nie było stać zwykłego obywatela.

  • Koloniści na dworcu PKP w Gdańsku 1984 r.
  • Dzieci na kolonii letniej 1950 r.
  • Igrzyska kolonii letnich w Gdańsku zorganizowane przez TKKF Dębinki 1968 r.
  • Dzieci wsiadają do kolonijnych autobusów na placu przed dworcem PKP w Gdańsku 1965 r.
  • Dzieci wyjeżdżały masowo na kolonie i obozy harcerskie.
  • Dzieci wyjeżdżały masowo na kolonie i obozy harcerskie.
  • Dzieci wyjeżdżały masowo na kolonie i obozy harcerskie.

Kolonie i obozy harcerskie



Z kolei dzieci i młodzież miały możliwość wyjazdów na kolonie letnie, organizowane przez zakłady pracy rodziców lub obozy harcerskie organizowane przez ZHP. Turnusy były wtedy dłuższe niż obecnie, bo trwały czasem nawet miesiąc (3-4-tygodnie). Ośrodki kolonijne organizowano często w budynkach szkolnych i schroniskach lub w ośrodkach zakładowych, które składały się albo z dużych pawilonów, gdzie mieściły się wieloosobowe pokoje, albo z domków kempingowych. Starsza młodzież mogła również wyjeżdżać na tzw. obozy OHP, gdzie wypoczynek łączono z pracą. Bardzo popularnym kierunkiem było wtedy NRD.

Atrakcje w czasie wolnym



Atrakcje były zależne od miejsca wypoczynku, jednak dbano o to, by wypoczynek organizować nad wodą (morze, jeziora, rzeki), w pobliżu lasu lub w lesie (Bory Tucholskie) albo w górach. Kontakt z naturą był wtedy czymś oczywistym. Korzystano więc przede wszystkim z darów natury: plażowano, chodzono na grzyby, urządzano wycieczki po lasach i górach, zwiedzano okoliczne miejscowości (Trójmiasto cieszyło się bardzo dużą popularnością ze względu na swoje zabytki).

Plaże sopockie roiły się od charakterystycznych wiklinowych koszy, w morzu nierzadko grywano w piłkę plażową, często też rozgrywano mecze siatkówki na plaży lub na boiskach do gier zespołowych, gdzie również grano w tenisa lub badmintona. Wśród atrakcji na świeżym powietrzu warto wymienić też sporty wodne: nad morzem żaglówki, a nad jeziorami kajaki, rowerki wodne i pływanie łodzią z wiosłami. Dużą popularnością cieszyły się również szachy i warcaby na świeżym powietrzu oraz ping pong, w które można było grać na specjalnych do tego przeznaczonych stołach.

  • Plaża z koszami w Gdyni 1961 r.
  • Gdynia basen i skocznia na Polance Redłowskiej 1962 r.
  • Plażowicze grają w karty na trójmiejskiej plaży 1967 r.
  • Na biwaku w lesie 1963 r.
  • Wczasowicze grają w karty w pobliżu sopockiej plaży 1961 r.
  • Plażowanie
  • Plażowanie
  • Saturator z wodą sodową na ul. Bohaterów Monte Cassino w Sopocie 1989 r.
  • Saturator z wodą sodową na rogu ul. Podmłyńskiej i Podwale Staromiejskie w Gdańsku 1979 r.
  • Plaża w Sopocie 1961 r.
Żelaznym punktem każdego turnusu były wieczorki zapoznawcze i potańcówki prowadzone przez kaowców, którzy mieli za zadanie zapewniać różnego rodzaju rozrywki podczas wczasów. Pod kuratelą kaowca odbywały się również grzybobrania, ogniska czy poranne ćwiczenia gimnastyczne. Jeśli chodzi o atrakcje pod dachem, to często spotykano się w świetlicach, salach telewizyjnych lub bibliotekach. Poza czytaniem prasy i książek, grywano też w karty lub gry planszowe.

Dla ochłody i osłody szło się na lody (można je też było kupić na plaży bezpośrednio od sprzedawcy), pito wodę sodową z saturatora, lemoniadę lub oranżadę w butelce lub woreczku foliowym. Rozrastała się też tzw. "mała gastronomia", gdzie królowały jagodzianki, wata cukrowa, szaszłyki, smażona ryba, zapiekanki i inne rarytasy. O czym pisaliśmy w osobnym artykule. Co wakacje wracał problem zatruć pokarmowych i salmonelli, jednak mało kogo to zrażało i wyjazdy organizowano rokrocznie.

Opinie (131) 6 zablokowanych

  • Jeśli dobeze pamietam to jeszcze 20 lat temu na bocznicy przy SKM Orłowo stały wagony do wczasów wagonowych. (1)

    A swoją drogą zwróćcie uwage na kolorowe zdjęcie z plażą w Orłowie poniżej ośrodka (w tle), na lewo od przystani rybackiej - jaka szeroka kiedyś była.

    • 10 0

    • Kamienny potok raczej.

      • 0 0

  • Tak pamiętam.

    • 6 0

  • 72

    Wszyscy szczupli i smukli dzieciaki jak patyczki a nie było siłowni trenerów personalnych botoxu i innych pierdołów

    • 31 0

  • (1)

    Pani redaktor Magdalena jest chyba z roczników 90 tych. Co Pani może wiedzieć o Funduszu Wczasów Pracowniczych? Jakie to było śledzenie obywateli? Coś w ten deseń napisała Pani w artykule. Wtedy pracodawca dbał o pracownika, dzieci mogły też wyjechać na obozy i kolonie za mniejsze pieniądze, bo znaczna ich część dopłacał zakład pracy. Zakłady miały swoje ośrodki wczasowe. Teraz co mamy? Wysłałem swoje dzieci na kolonie trwające 10 dni za 2000 zł za jedno dziecko. Pracodawca ma w nosie czy gdzieś wyjedziesz czy nie. Najlepiej dla nich gdybyś w ogóle zapomniał o urlopie. Mój tata całe życie pracował w zajezdni tramwajowej. Dzięki tej pracy mogliśmy z bratem i siostrą wyjeżdżać na trzy tygodnie na kolonie. Było super. Nie wszystko co było w czasach PRL było złe.

    • 35 0

    • No ludzie za PRL byli lepsi. Teraz z PRL został tylko socjalizm

      • 1 1

  • Było inaczej ale wspomialam to jako najlepszy czas

    Ło Mamo to były czasy z Mamą jeździliśmy na Sudomie na domki bite 2 tyg cały czas to wspominam lasy jeziora chodziliśmy na kurki ,jagody Mama robiła najlepszą jajecznicę z kurkami a potem wykaz z babcią do kuzynostwa i kuzynostwo do nas. I było jakoś fajnej a to był PRL a teraz eh... Patrzę na dzieci dzisiaj i żałuję , że One tego nie poznają komórki komputery ale to też chyba zależy od rodziców jak spędzają czas z dzieckiem .

    • 15 0

  • Rzuca się w oczy (1)

    To, co się rzuca w oczy to brak grubasów na tych zdjęciach. Ależ nam się utyło od tamtych czasów.

    • 21 0

    • Ostatnio ogladalam zdjecia, jak urosly porcje jedzenia w ostatnich 20 latach. Mozna znalezc grafiki na google- polecam sprawdzic.

      • 2 0

  • Fajni (1)

    Byli ludzie jacyś tacy wszyscy szczupli

    • 14 0

    • maslo bylo maslem, robilo sie kogle-mogle, najlepsze z kakalem, po jajkach zostawaly wydmuszki ktore sie nie rozsypywaly w rekach i ktore szczegolnie dzieciaki wykorzystywaly do zabaw, prac recznych, u nas w domu czesto robiono tatar z surowym zoltkiem, teraz strach go robic, mleko mozna bylo zostawic na zsidle, robilismy twarog i topiony ser, jadlo sie duzo ryb, duzo wazyw na surowo itd itd, teraz receptury, technologie, konserwanty, zamienniki i w efekcie nadwaga

      • 3 0

  • Andrzej (2)

    Z tamtych lat przejrzałem mnóstwo zdjęć .Jedyne co się rzuca w oczy to szczuple sylwetki i brak otyłości i prawdziwe szczere uśmiechy .Skromne wspaniałe wczasy .Dziś raczej tego nie ujrzymy mimo demon kracji i pełnych półek jedzenia które nas zabiją.

    • 19 0

    • Szczupłe sylwetki bo jak ktoś rodziny na wsi nie mial (1)

      To jadł toksyczne i bezwartościowe jedzenie, ciekawe czemu tak dużo chorób nowotworowych wśród żyjących w tamtym okresie....

      • 0 9

      • Raczej z obecnych.

        • 8 0

  • Wczasy zakładowe w górach co roku,potem kolonie i na wsi u dziadków.

    Do dziadków zjeżdżało się całe kuzynostwo ale to była wieś nie to co teraz ani kurki,krówki,konika tylko zboże ,silosy,smród paliwa ,spalin i dopłaty się tylko liczą.Bryczką jeździliśmy a dwóch na koniach wierzchem doić krowy nad wieżycę.Pomagaliśmy też zbierać worki po kombajnie bo Vistula nie miała zbiornika a wieczorem do jeziora popływać.Do pracy byli ludzie ze wsi ale nam pomoc robiła frajdę i jak ktoś nie chciał nie musiał.

    • 10 0

  • To byly piekne czasy

    I piękni fajni ludzie przyjaźnie nastawieni jeden do drugiego. Przebuj to jajka na twardo i kompot z rabarbaru. Na Sianki jechało się tak zatłoczonym tramwajem ale nikt nie narzekał wszyscy tylko czekali aby zająć fajne miejsca CE na plaży bez parawany.

    • 11 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Daria ze Śląska "Pierwsza trasa c.d." (2 opinie)

(2 opinie)
89 - 129 zł
Kup bilet
pop

The Robert Cray Band: Groovin' 50 years! (1 opinia)

(1 opinia)
159 - 249 zł
blues / soul, rock / punk

Paweł Stasiak z zespołem PapaD (1 opinia)

(1 opinia)
120 zł
Kup bilet
pop

Najczęściej czytane

Sprawdź się

Sprawdź się

Weekendowy festiwal organizowany przez IKM, który w latach 2008-2015 co roku odbywał się w innej dzielnicy Gdańska nazywał się: