Podwórkowe powiedzonka z młodości

Michał Brancewicz

26 grudnia 2018 (artykuł sprzed 5 lat)

Opinie (1047)

No daj się karnąć - kto nigdy tak nie poprosił kolegę, który miał rower, niech pierwszy rzuci kierownicą.

"Daj się karnąć", "zamawiam na spółę", "pobite gary", "skucha" czy "palec do budki" - każdy, kto spędził swoje dziecięce lata na podwórkach, boiskach i trzepakach w latach 90., znał znaczenie tych określeń.

Dawno, dawno temu, gdy nie było jeszcze orlików tylko piaszczysto-kępiaste boiska, na których chłopacy katowali piłkę całymi dniami, a obok dziewczyny grały w gumę, żyliśmy między blokami my - dzisiejsi 30- i 40-latkowie.

Jak przystało na podwórkowych cwaniaków mieliśmy swój slang. Nikt nie wie, skąd brały się te powiedzonka, ale każdy znał ich znaczenie.

Żeby pograć w nogę nie trzeba było nawet boiska, wystarczył kawałek placu i piłka.

Mecz zaczynał się od słownej walki w każdej drużynie o to, kto będzie "pierwszy na wsio", co oznaczało, że będzie jako pierwszy strzelał z rzutu karnego albo wolnego. Przy innych piłkarskich grach, jak np. warszawianka, niektórzy gracze lubili zgłosić się jako "oset", czyli ostatni wykonujący karnego. Jeśli udało im się strzelić bramkę, jako ostatni wymierzali kopniaki bramkarzowi.

Dzisiaj trudno może w to uwierzyć, ale bramki na boiskach były w większości bez siatek, nie było ich także poza bramkami, więc ktoś, kto kopnął piłkę bardzo mocno, ale i bardzo niecelnie, musiał liczyć się z tym, że dopadnie go prawo Pascala, które jednak nie miało nic wspólnego z fizyką. Na podwórku każdy wiedział, że druga część tego powiedzonka brzmi: "kto kopnął, ten zap..."

Kto miał takie korkotrampki, zwane stomilami, ten był gość.

W grupce dziewcząt grających obok w gumę często padało słowo "skucha", czyli potknięcie, błąd w wykonaniu skomplikowanego układu podczas skakania.

Po wyczerpujących rozgrywkach trzeba było uzupełnić płyny. Ci, którzy dostali jakąś kasę od rodziców, zamiast kranówy w butelce kupowali sobie oranżadę albo colę. Zaraz po jej zakupieniu odbywał się iście rewolwerowy pojedynek na refleks. Kupujący musiał zdążyć wypowiedzieć "zamawiam na spółę", co znaczyło "nie dzielę się", zanim jego towarzysz nie krzyknął "spóła" albo "daj łyka".

Spór o to, kto był szybszy niełatwo było rozstrzygnąć. Ale wówczas nie wiedzieliśmy jeszcze, czym jest asertywność, więc prawie zawsze właściciel napoju ostatecznie się podzielił.

Dziewczyny grały w gumę wszędzie, gdzie tylko się dało.

Wśród rowerowych odzywek prym wiodło "daj się karnąć", czyli przejechać na rowerze. Raz przypadkowo przeinaczone przez kolegę z podwórka na "daj się sztachnąć", ale wtedy nie wiedzieliśmy jeszcze, co to znaczy.

Gdy pojawiły się kolarzówki, a potem rowery górskie, to właściciel jednośladu, przed oddaniem go w obce ręce zastrzegał, "tylko nie zmieniaj przerzutek".

Naturalne było to, że niektóre spory kończyły się bijatyką. Słabszy, który dostawał cięgi od silniejszego, zawsze prosił "tylko nie w szczepionkę", czyli żeby nie bić go w ramię.

Jeśli rzecz działa się na terenie szkoły, to w punkcie kulminacyjnym bójki padał często zwrot "jesteś u pani" - to znaczyło, że ofiara zamierza naskarżyć nauczycielce na napastnika. To hasło bardzo często powodowało, że bijący tracił nagle chęć do dalszej bijatyki.

To powiedzenie miało dwie formy: "palec do budki" lub "palec pod budkę". W ten sposób zgłaszało się swoją chęć udziału w jakiejś zabawie, np. gry w piłkę lub w chowanego.

Wróćmy jednak na podwórko i zagrajmy w chowanego. Zanim zabawa się zaczęła, trzeba było obowiązkowo zebrać chętnych, korzystając z powiedzonka "palec do budki". Każdy, kto chciał wziąć udział w zabawie musiał włożyć palec w dłoń osoby, która użyła tego zawołania, po czym budka, czyli dłoń się zamykała i prowadzący śpiewał "Budka się zamknęła, gości nie przyjęła, goście się upili, budkę rozwalili".

Gdy podczas chowanego zaszło podejrzenie, że ktoś oszukiwał albo też wydarzyło się coś niespodziewanego, darło się wniebogłosy "pobite gary". Wszyscy wiedzieli wtedy, że grę trzeba będzie rozegrać od początku.

Prawie bym zapomniał: jak na podwórko przyjeżdżali rolnicy, żeby sprzedawać owoce swojej pracy miastowym, to krążyli pod oknami i krzyczeli "Kartofle!". Nie było lepszej zabawy niż chodzenie za nimi i dopowiadanie: "Zgniłe i niedobre".

A kto nie zna żadnego z tych powiedzonek, temu: "odtąd, dotąd - fuj, fuj, fuj".

Michał Brancewiczm.brancewicz@trojmiasto.pl

Opinie (1047) ponad 20 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-28 17:38

Prawo Pascala

Kto wywala, ten zapier...

tak to było
5 lat
- 5 0
Twoja opinia

Zmień treść

Kto wywala, ten zapier...
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-28 21:06

Super

5 lat
- 2 0
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-29 02:55

Lekko!

Było Sobie_Szewo
5 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-29 05:10

Podwórkowe chojractwo

- Co się tak gapisz?
- Po to mam oczy!
- To niech ci żaba skoczy!
- A tobie żmija do samego ryja!
- Jak do mnie mówisz to wyjmij wary z nosa!
- Żuj beton.
- Jesteś u pani!
; )

5 lat
- 9 0
Twoja opinia

Zmień treść

- Co się tak gapisz? - Po to mam oczy! - To niech ci żaba skoczy! - A tobie żmija do samego ryja! - Jak do mnie mówisz to wyjmij wary z nosa! - Żuj beton. - Jesteś u pani! ; )
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-29 05:20

To buly czasy kielbasa ze szczura i ogorek

Sławek
5 lat
- 1 7
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-29 05:21

Jak wy moglisvie zyc w takich okrutnych czasam lataliscie smierdzaco po podworkach glodni bez fb fuj (2)

Sławek
5 lat
- 0 22
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2022-07-22 07:32
  
  Zauważ, ludzie z tamtych czasów nikogo nie obrażają. Potrafiliśmy cieszyć się, bawić, pomagać rodzicom i uczyć się. A ty z tych czasów nie masz nic do powiedzenia, wrzucacie na FB wyreżyserowane jakieś dziwne fotki. A co z życiem? Radością, spontaniczna zabawą, integracja ale taka na żywo a nie kajakowa.
  
  1234gd
  1 rok
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Zauważ, ludzie z tamtych czasów nikogo nie obrażają. Potrafiliśmy cieszyć się, bawić, pomagać rodzicom i uczyć się. A ty z tych czasów nie masz nic do powiedzenia, wrzucacie na FB wyreżyserowane jakieś dziwne fotki. A co z życiem? Radością, spontaniczna zabawą, integracja ale taka na żywo a nie kajakowa.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2022-07-22 07:40
  
  Co ty tam wiesz.
  
  Żyliśmy, cieszyliśmy się, umieliśmy się bawić, grać w klasy, dwa ognie, piłkę palantową, bawiliśmy się w berka, jeździliśmy na rowerach, razem odrabialiśmy lekcje, umieliśmy żartować. A ty poza wrzucaniem ustawionych fotek i wrzucanych na Instagrama lub FB co potrafisz?
  
  1234gd
  1 rok
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Żyliśmy, cieszyliśmy się, umieliśmy się bawić, grać w klasy, dwa ognie, piłkę palantową, bawiliśmy się w berka, jeździliśmy na rowerach, razem odrabialiśmy lekcje, umieliśmy żartować. A ty poza wrzucaniem ustawionych fotek i wrzucanych na Instagrama lub FB co potrafisz?
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-29 08:48

spluwa:)

przypomniala mie jeszcze spluwa czyli obudowa z dlugopisu bez wkladu oblepiona plastelina dookoła. robilo sie kulki i strzelało....:)

przymorze
5 lat
- 9 0
Twoja opinia

Zmień treść

przypomniala mie jeszcze spluwa czyli obudowa z dlugopisu bez wkladu oblepiona plastelina dookoła. robilo sie kulki i strzelało....:)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-29 10:59

Kartofle?

W Gdańsku nadal jeżdżą wozy z kartoflami

5 lat
- 5 2
Twoja opinia

Zmień treść

W Gdańsku nadal jeżdżą wozy z kartoflami
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-29 11:19

huśtanie na podbitki, wpisy do pamietnika,

sprzedawanie lodow w piaskownicy.mokry piasek lody czekoladowe, suchy polewa...placone liścmi.
albo krzyczaca mama: do domu! jeszcze 5 minuutek, proosze...dzwonienie na darmowy nr 0800 z batonow, zabawy w dom, "jakie krowa daje mleko" gumy turbo i dobranocki....

wow
5 lat
- 7 0
Twoja opinia

Zmień treść

sprzedawanie lodow w piaskownicy.mokry piasek lody czekoladowe, suchy polewa...placone liścmi. albo krzyczaca mama: do domu! jeszcze 5 minuutek, proosze...dzwonienie na darmowy nr 0800 z batonow, zabawy w dom, "jakie krowa daje mleko" gumy turbo i dobranocki....
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-29 11:35

Chłopaki z Gildii (1)

A rury z bagażników samochodowych i strzelanie Głogiem.
Sruyby na kapiszony ...
Bułki z pieczarkami koło tunelu...

czarny
5 lat
- 6 0
Twoja opinia

Zmień treść

A rury z bagażników samochodowych i strzelanie Głogiem. Sruyby na kapiszony ... Bułki z pieczarkami koło tunelu...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-30 08:39
  
  Dwie przyczepy kempingowe z zapiekankami stały przy tunelu całe lata osiemdziesiąte i trochę dłużej...
  
  A rurki z kremem na Długiej, jeszcze gorące, były kultowe...
  
  5 lat
  - 9 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  A rurki z kremem na Długiej, jeszcze gorące, były kultowe...
  Regulamin dodawania opinii