Podwórkowe powiedzonka z młodości

Michał Brancewicz

26 grudnia 2018 (artykuł sprzed 5 lat)

Opinie (1047)

No daj się karnąć - kto nigdy tak nie poprosił kolegę, który miał rower, niech pierwszy rzuci kierownicą.

"Daj się karnąć", "zamawiam na spółę", "pobite gary", "skucha" czy "palec do budki" - każdy, kto spędził swoje dziecięce lata na podwórkach, boiskach i trzepakach w latach 90., znał znaczenie tych określeń.

Dawno, dawno temu, gdy nie było jeszcze orlików tylko piaszczysto-kępiaste boiska, na których chłopacy katowali piłkę całymi dniami, a obok dziewczyny grały w gumę, żyliśmy między blokami my - dzisiejsi 30- i 40-latkowie.

Jak przystało na podwórkowych cwaniaków mieliśmy swój slang. Nikt nie wie, skąd brały się te powiedzonka, ale każdy znał ich znaczenie.

Żeby pograć w nogę nie trzeba było nawet boiska, wystarczył kawałek placu i piłka.

Mecz zaczynał się od słownej walki w każdej drużynie o to, kto będzie "pierwszy na wsio", co oznaczało, że będzie jako pierwszy strzelał z rzutu karnego albo wolnego. Przy innych piłkarskich grach, jak np. warszawianka, niektórzy gracze lubili zgłosić się jako "oset", czyli ostatni wykonujący karnego. Jeśli udało im się strzelić bramkę, jako ostatni wymierzali kopniaki bramkarzowi.

Dzisiaj trudno może w to uwierzyć, ale bramki na boiskach były w większości bez siatek, nie było ich także poza bramkami, więc ktoś, kto kopnął piłkę bardzo mocno, ale i bardzo niecelnie, musiał liczyć się z tym, że dopadnie go prawo Pascala, które jednak nie miało nic wspólnego z fizyką. Na podwórku każdy wiedział, że druga część tego powiedzonka brzmi: "kto kopnął, ten zap..."

Kto miał takie korkotrampki, zwane stomilami, ten był gość.

W grupce dziewcząt grających obok w gumę często padało słowo "skucha", czyli potknięcie, błąd w wykonaniu skomplikowanego układu podczas skakania.

Po wyczerpujących rozgrywkach trzeba było uzupełnić płyny. Ci, którzy dostali jakąś kasę od rodziców, zamiast kranówy w butelce kupowali sobie oranżadę albo colę. Zaraz po jej zakupieniu odbywał się iście rewolwerowy pojedynek na refleks. Kupujący musiał zdążyć wypowiedzieć "zamawiam na spółę", co znaczyło "nie dzielę się", zanim jego towarzysz nie krzyknął "spóła" albo "daj łyka".

Spór o to, kto był szybszy niełatwo było rozstrzygnąć. Ale wówczas nie wiedzieliśmy jeszcze, czym jest asertywność, więc prawie zawsze właściciel napoju ostatecznie się podzielił.

Dziewczyny grały w gumę wszędzie, gdzie tylko się dało.

Wśród rowerowych odzywek prym wiodło "daj się karnąć", czyli przejechać na rowerze. Raz przypadkowo przeinaczone przez kolegę z podwórka na "daj się sztachnąć", ale wtedy nie wiedzieliśmy jeszcze, co to znaczy.

Gdy pojawiły się kolarzówki, a potem rowery górskie, to właściciel jednośladu, przed oddaniem go w obce ręce zastrzegał, "tylko nie zmieniaj przerzutek".

Naturalne było to, że niektóre spory kończyły się bijatyką. Słabszy, który dostawał cięgi od silniejszego, zawsze prosił "tylko nie w szczepionkę", czyli żeby nie bić go w ramię.

Jeśli rzecz działa się na terenie szkoły, to w punkcie kulminacyjnym bójki padał często zwrot "jesteś u pani" - to znaczyło, że ofiara zamierza naskarżyć nauczycielce na napastnika. To hasło bardzo często powodowało, że bijący tracił nagle chęć do dalszej bijatyki.

To powiedzenie miało dwie formy: "palec do budki" lub "palec pod budkę". W ten sposób zgłaszało się swoją chęć udziału w jakiejś zabawie, np. gry w piłkę lub w chowanego.

Wróćmy jednak na podwórko i zagrajmy w chowanego. Zanim zabawa się zaczęła, trzeba było obowiązkowo zebrać chętnych, korzystając z powiedzonka "palec do budki". Każdy, kto chciał wziąć udział w zabawie musiał włożyć palec w dłoń osoby, która użyła tego zawołania, po czym budka, czyli dłoń się zamykała i prowadzący śpiewał "Budka się zamknęła, gości nie przyjęła, goście się upili, budkę rozwalili".

Gdy podczas chowanego zaszło podejrzenie, że ktoś oszukiwał albo też wydarzyło się coś niespodziewanego, darło się wniebogłosy "pobite gary". Wszyscy wiedzieli wtedy, że grę trzeba będzie rozegrać od początku.

Prawie bym zapomniał: jak na podwórko przyjeżdżali rolnicy, żeby sprzedawać owoce swojej pracy miastowym, to krążyli pod oknami i krzyczeli "Kartofle!". Nie było lepszej zabawy niż chodzenie za nimi i dopowiadanie: "Zgniłe i niedobre".

A kto nie zna żadnego z tych powiedzonek, temu: "odtąd, dotąd - fuj, fuj, fuj".

Michał Brancewiczm.brancewicz@trojmiasto.pl

Opinie (1047) ponad 20 zablokowanych

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-30 23:19

Kolorowe koraliki w szprychach.Kolekcje komiksów.Spodnie dresowe z guzikami na nogawkach.

BigStar
5 lat
- 8 0
Twoja opinia

Zmień treść

Kolorowe koraliki w szprychach.Kolekcje komiksów.Spodnie dresowe z guzikami na nogawkach.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-27 20:46

Piękne czasy (1)

Dzieciństwo w latach 80 to piękne czasy. Oczywiście że każdy będzie miło i z sentymentem wspominał swoje dzieciństwo bo to czas beztroski. Jednak Dzieciństwo w latach 80-90 chynba jest niepowtarzalne to my doświadczyliśmy pierwszych kolorowych telewizorów, a magnetowid Video był oznaką luksusu. Anten satelitarna była jak baner reklamowy " tu mieszkają bogaci" Potrafiliśmy się bawić wszystkim, skakaniem po murkach, bieganiem po dachach ogródkach działkowych. Każdy z nas wyczyniał akrobacje na trzepaku któych dzisiaj równolatkowie by nie powtorzyli. Wychowałem się na Orunii, podwórka to takie małe getta były. Dobrze się żyło z sasiadami, bo jak piłka wpadła to trzeba było po nią iść. Z ziomkami dwa podwórka dalej już nie koniecznie ;p Piękne czasy robiło się lekcje, i sru na dwór. Obiad jeszcze w gębia, a już biegiem w dół na klatce. Proszę pani... a wyjdzie Piotrek... ? ;) Piękne czasy jak wracało się z rodzicami z zakupów i odwieczne pytanie, czy ktoś będzie na podwórku. Piłka,rower,wojna........
Gumy z kaczorem donaldem, oranżada w woreczku, frytki w papierowym rożku !!!! Tego już obecne dzieciaki nie zasmakują.... Melda spóła, bez spóły hahaha
Zabawy zołnierzykami w piskownicy, wyścigi rowerowe - łza się w oku kręci - 80's

Orunia - Jedności robotniczej
5 lat
- 19 0
Twoja opinia

Zmień treść

Dzieciństwo w latach 80 to piękne czasy. Oczywiście że każdy będzie miło i z sentymentem wspominał swoje dzieciństwo bo to czas beztroski. Jednak Dzieciństwo w latach 80-90 chynba jest niepowtarzalne to my doświadczyliśmy pierwszych kolorowych telewizorów, a magnetowid Video był oznaką luksusu. Anten satelitarna była jak baner reklamowy " tu mieszkają bogaci" Potrafiliśmy się bawić wszystkim, skakaniem po murkach, bieganiem po dachach ogródkach działkowych. Każdy z nas wyczyniał akrobacje na trzepaku któych dzisiaj równolatkowie by nie powtorzyli. Wychowałem się na Orunii, podwórka to takie małe getta były. Dobrze się żyło z sasiadami, bo jak piłka wpadła to trzeba było po nią iść. Z ziomkami dwa podwórka dalej już nie koniecznie ;p Piękne czasy robiło się lekcje, i sru na dwór. Obiad jeszcze w gębia, a już biegiem w dół na klatce. Proszę pani... a wyjdzie Piotrek... ? ;) Piękne czasy jak wracało się z rodzicami z zakupów i odwieczne pytanie, czy ktoś będzie na podwórku. Piłka,rower,wojna........ Gumy z kaczorem donaldem, oranżada w woreczku, frytki w papierowym rożku !!!! Tego już obecne dzieciaki nie zasmakują.... Melda spóła, bez spóły hahaha Zabawy zołnierzykami w piskownicy, wyścigi rowerowe - łza się w oku kręci - 80's
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-30 22:04
  
  Frytki
  
  Frytki ze świeżych ziemniaków, a nie mrożonki z jakiejś mączki. I sól w słoiku z podziurawioną nakrętką. Pycha.
  
  Ela
  5 lat
  - 9 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Frytki ze świeżych ziemniaków, a nie mrożonki z jakiejś mączki. I sól w słoiku z podziurawioną nakrętką. Pycha.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-30 20:57

dawne czasy

kiedys bylo super wode kupowalo sie z saturatorow i nikt nie chorowal na stogach po plazy stala kolejka a starszy siwy pan nie nadazyl nalewac z sokiem 1 zl/ a czysta 0.50 gr/ 9 jezdzila oblozona byla winogronami nikt nie kasowal biletow i byla gitara.......pozdrawiam rocznik 1953 oraz stogi i siedlce

zibi gd; kartuska
5 lat
- 7 0
Twoja opinia

Zmień treść

kiedys bylo super wode kupowalo sie z saturatorow i nikt nie chorowal na stogach po plazy stala kolejka a starszy siwy pan nie nadazyl nalewac z sokiem 1 zl/ a czysta 0.50 gr/ 9 jezdzila oblozona byla winogronami nikt nie kasowal biletow i byla gitara.......pozdrawiam rocznik 1953 oraz stogi i siedlce
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-30 20:41

"Mamo, mamo rzuć kanapkę" :D

5 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

"Mamo, mamo rzuć kanapkę" :D
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-30 17:37

Wypady w lato na Otomin.Wagary w salonach gier.

VHS
5 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Wypady w lato na Otomin.Wagary w salonach gier.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-28 01:36

(2)

Boiska LO nr 8 i SP nr 14. Oblegane całymi dniami. Piłka biedronówka,korkotrampki Stomil i mecze Szara na Bądka,Szara na Kartuską... Ja pier jak jadę Kartuską i zerkam na boisko to aż łezka w oku...

5 lat
- 17 0
Twoja opinia

Zmień treść

Boiska LO nr 8 i SP nr 14. Oblegane całymi dniami. Piłka biedronówka,korkotrampki Stomil i mecze Szara na Bądka,Szara na Kartuską... Ja pier jak jadę Kartuską i zerkam na boisko to aż łezka w oku...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-30 16:47
  
  rocznik
  
  ktory rocznik jestes? moze sie znamy.
  pamietam lodowiska na 14-ce, robione co zime. to byly zimy. extra sie o 7 rano do szkoly przychodzilo zeby pare meczow hokejowych rozegrac.
  
  mis koralgor
  5 lat
  - 3 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  ktory rocznik jestes? moze sie znamy. pamietam lodowiska na 14-ce, robione co zime. to byly zimy. extra sie o 7 rano do szkoly przychodzilo zeby pare meczow hokejowych rozegrac.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-28 11:13
  
  juz wtedy sprzedawali pilki w biedronkach?
  
  a nie były to przypadkiem wczesniej sklepy społem?
  
  5 lat
  - 0 7
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  a nie były to przypadkiem wczesniej sklepy społem?
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-30 14:20

Budka z lodami co przyjeżdżała pod bloki :)

5 lat
- 4 1
Twoja opinia

Zmień treść

Budka z lodami co przyjeżdżała pod bloki :)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-26 12:06

(8)

"jesteś u mamy" :)))))

5 lat
- 186 4
Twoja opinia

Zmień treść

"jesteś u mamy" :)))))
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-30 12:25
  
  Twój stary
  
  Twoja stara
  
  pit
  5 lat
  - 1 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Twoja stara
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-29 16:42
  
  u Pani też
  
  :)
  
  5 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  :)
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-26 12:19
  
  u Pani!!!! (4)
  
  5 lat
  - 33 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-12-26 12:47
    
    (2)
    
    U księdza
    
    5 lat
    
    13 9
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    U księdza
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2018-12-26 13:34
      
      (1)
      
      Udzielałes się u Jankowskiego ?
      
      5 lat
      
      15 9
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Udzielałes się u Jankowskiego ?
      Regulamin dodawania opinii
      - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
        
        2018-12-26 20:24
        
        jacha
        
        PAweł A.
        5 lat
        
        3 0
        
        Twoja opinia
        
        Zmień treść
        
        Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-12-26 12:47
    
    Powiem twojemu tacie że się bijesz
    
    5 lat
    
    33 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-26 14:25
  
  Weź się!
  
  juzwa
  5 lat
  - 27 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-30 11:36

Wojny podwórkowe na korzenie od trawy.Pamiętam że śmigus dyngus też był bardziej "mokry".Nawet do tramwaju się wbiegalo z wiadrem wody.

Autor
5 lat
- 5 0
Twoja opinia

Zmień treść

Wojny podwórkowe na korzenie od trawy.Pamiętam że śmigus dyngus też był bardziej "mokry".Nawet do tramwaju się wbiegalo z wiadrem wody.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-30 10:17

Piękne...

5 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Piękne...
Regulamin dodawania opinii