Podwórkowe powiedzonka z młodości

Michał Brancewicz

26 grudnia 2018 (artykuł sprzed 5 lat)

Opinie (1047)

No daj się karnąć - kto nigdy tak nie poprosił kolegę, który miał rower, niech pierwszy rzuci kierownicą.

"Daj się karnąć", "zamawiam na spółę", "pobite gary", "skucha" czy "palec do budki" - każdy, kto spędził swoje dziecięce lata na podwórkach, boiskach i trzepakach w latach 90., znał znaczenie tych określeń.

Dawno, dawno temu, gdy nie było jeszcze orlików tylko piaszczysto-kępiaste boiska, na których chłopacy katowali piłkę całymi dniami, a obok dziewczyny grały w gumę, żyliśmy między blokami my - dzisiejsi 30- i 40-latkowie.

Jak przystało na podwórkowych cwaniaków mieliśmy swój slang. Nikt nie wie, skąd brały się te powiedzonka, ale każdy znał ich znaczenie.

Żeby pograć w nogę nie trzeba było nawet boiska, wystarczył kawałek placu i piłka.

Mecz zaczynał się od słownej walki w każdej drużynie o to, kto będzie "pierwszy na wsio", co oznaczało, że będzie jako pierwszy strzelał z rzutu karnego albo wolnego. Przy innych piłkarskich grach, jak np. warszawianka, niektórzy gracze lubili zgłosić się jako "oset", czyli ostatni wykonujący karnego. Jeśli udało im się strzelić bramkę, jako ostatni wymierzali kopniaki bramkarzowi.

Dzisiaj trudno może w to uwierzyć, ale bramki na boiskach były w większości bez siatek, nie było ich także poza bramkami, więc ktoś, kto kopnął piłkę bardzo mocno, ale i bardzo niecelnie, musiał liczyć się z tym, że dopadnie go prawo Pascala, które jednak nie miało nic wspólnego z fizyką. Na podwórku każdy wiedział, że druga część tego powiedzonka brzmi: "kto kopnął, ten zap..."

Kto miał takie korkotrampki, zwane stomilami, ten był gość.

W grupce dziewcząt grających obok w gumę często padało słowo "skucha", czyli potknięcie, błąd w wykonaniu skomplikowanego układu podczas skakania.

Po wyczerpujących rozgrywkach trzeba było uzupełnić płyny. Ci, którzy dostali jakąś kasę od rodziców, zamiast kranówy w butelce kupowali sobie oranżadę albo colę. Zaraz po jej zakupieniu odbywał się iście rewolwerowy pojedynek na refleks. Kupujący musiał zdążyć wypowiedzieć "zamawiam na spółę", co znaczyło "nie dzielę się", zanim jego towarzysz nie krzyknął "spóła" albo "daj łyka".

Spór o to, kto był szybszy niełatwo było rozstrzygnąć. Ale wówczas nie wiedzieliśmy jeszcze, czym jest asertywność, więc prawie zawsze właściciel napoju ostatecznie się podzielił.

Dziewczyny grały w gumę wszędzie, gdzie tylko się dało.

Wśród rowerowych odzywek prym wiodło "daj się karnąć", czyli przejechać na rowerze. Raz przypadkowo przeinaczone przez kolegę z podwórka na "daj się sztachnąć", ale wtedy nie wiedzieliśmy jeszcze, co to znaczy.

Gdy pojawiły się kolarzówki, a potem rowery górskie, to właściciel jednośladu, przed oddaniem go w obce ręce zastrzegał, "tylko nie zmieniaj przerzutek".

Naturalne było to, że niektóre spory kończyły się bijatyką. Słabszy, który dostawał cięgi od silniejszego, zawsze prosił "tylko nie w szczepionkę", czyli żeby nie bić go w ramię.

Jeśli rzecz działa się na terenie szkoły, to w punkcie kulminacyjnym bójki padał często zwrot "jesteś u pani" - to znaczyło, że ofiara zamierza naskarżyć nauczycielce na napastnika. To hasło bardzo często powodowało, że bijący tracił nagle chęć do dalszej bijatyki.

To powiedzenie miało dwie formy: "palec do budki" lub "palec pod budkę". W ten sposób zgłaszało się swoją chęć udziału w jakiejś zabawie, np. gry w piłkę lub w chowanego.

Wróćmy jednak na podwórko i zagrajmy w chowanego. Zanim zabawa się zaczęła, trzeba było obowiązkowo zebrać chętnych, korzystając z powiedzonka "palec do budki". Każdy, kto chciał wziąć udział w zabawie musiał włożyć palec w dłoń osoby, która użyła tego zawołania, po czym budka, czyli dłoń się zamykała i prowadzący śpiewał "Budka się zamknęła, gości nie przyjęła, goście się upili, budkę rozwalili".

Gdy podczas chowanego zaszło podejrzenie, że ktoś oszukiwał albo też wydarzyło się coś niespodziewanego, darło się wniebogłosy "pobite gary". Wszyscy wiedzieli wtedy, że grę trzeba będzie rozegrać od początku.

Prawie bym zapomniał: jak na podwórko przyjeżdżali rolnicy, żeby sprzedawać owoce swojej pracy miastowym, to krążyli pod oknami i krzyczeli "Kartofle!". Nie było lepszej zabawy niż chodzenie za nimi i dopowiadanie: "Zgniłe i niedobre".

A kto nie zna żadnego z tych powiedzonek, temu: "odtąd, dotąd - fuj, fuj, fuj".

Michał Brancewiczm.brancewicz@trojmiasto.pl

Opinie (1047) ponad 20 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-30 20:41

"Mamo, mamo rzuć kanapkę" :D

5 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

"Mamo, mamo rzuć kanapkę" :D
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-30 20:57

dawne czasy

kiedys bylo super wode kupowalo sie z saturatorow i nikt nie chorowal na stogach po plazy stala kolejka a starszy siwy pan nie nadazyl nalewac z sokiem 1 zl/ a czysta 0.50 gr/ 9 jezdzila oblozona byla winogronami nikt nie kasowal biletow i byla gitara.......pozdrawiam rocznik 1953 oraz stogi i siedlce

zibi gd; kartuska
5 lat
- 7 0
Twoja opinia

Zmień treść

kiedys bylo super wode kupowalo sie z saturatorow i nikt nie chorowal na stogach po plazy stala kolejka a starszy siwy pan nie nadazyl nalewac z sokiem 1 zl/ a czysta 0.50 gr/ 9 jezdzila oblozona byla winogronami nikt nie kasowal biletow i byla gitara.......pozdrawiam rocznik 1953 oraz stogi i siedlce
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-30 23:19

Kolorowe koraliki w szprychach.Kolekcje komiksów.Spodnie dresowe z guzikami na nogawkach.

BigStar
5 lat
- 8 0
Twoja opinia

Zmień treść

Kolorowe koraliki w szprychach.Kolekcje komiksów.Spodnie dresowe z guzikami na nogawkach.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-31 01:46

salon gier (1)

w salonie gier kolo piekarni na rogu kartuskiej i ciasnej przepuscilem majatek. na grach video wtedy wsiaklem totalnie. nawet mi rower ukradli przed salonem, bo tak zafascynowany gra bylem. a potem juz zx spectrum i amiga...
bylem prototypem dzisiejszych dzieci z smartfonami...

realista
5 lat
- 4 0
Twoja opinia

Zmień treść

w salonie gier kolo piekarni na rogu kartuskiej i ciasnej przepuscilem majatek. na grach video wtedy wsiaklem totalnie. nawet mi rower ukradli przed salonem, bo tak zafascynowany gra bylem. a potem juz zx spectrum i amiga... bylem prototypem dzisiejszych dzieci z smartfonami...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-31 07:44
  
  Koło Stasi?(nie ministerstwo bezpieczeczenstwa nrd).Tam chyba też była lodziarnia Pinokio o ile dobrze pamiętam.
  
  Leonard
  5 lat
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Koło Stasi?(nie ministerstwo bezpieczeczenstwa nrd).Tam chyba też była lodziarnia Pinokio o ile dobrze pamiętam.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-31 10:38

Gdańszczanka

A saturatory i picei z jedenej szklanki lekko opłukanej a zimnej wodzie pamiętacie! I wszyscy zdrowi byli. A "daj gryza" i fruu.... jedna kanapka z cukrem na całe podwórko? Oj, łza się w oku kręci.........

5 lat
- 6 0
Twoja opinia

Zmień treść

A saturatory i picei z jedenej szklanki lekko opłukanej a zimnej wodzie pamiętacie! I wszyscy zdrowi byli. A "daj gryza" i fruu.... jedna kanapka z cukrem na całe podwórko? Oj, łza się w oku kręci.........
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-31 12:36

To były piekne czasy szkodę ze dzisiejsze dzieci nie mogą tego doświadczyć szkoda ze są tak okaleczone ze nie potrafią dac sobie rady z małymi pied*olami

Gruba
5 lat
- 6 0
Twoja opinia

Zmień treść

To były piekne czasy szkodę ze dzisiejsze dzieci nie mogą tego doświadczyć szkoda ze są tak okaleczone ze nie potrafią dac sobie rady z małymi pied*olami
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-01 18:53

Rozmowa

dzisiejszych 10 - cio latków ze swoimi dziećmi za 40 lat.
- Wy to się w ogóle bawić nie potraficie. My to w waszym wieku siedzieliśmy sobie spokojnie w domu ze smartfonami, mieliśmy konto na instagramie i fejsie, a wy nawet nie wiecie co to jest, tylko latacie w te kosmosy albo skaczecie w czasie w te i we wte. Każdy czas ma swoje dzieci i to jest fajne.

Jajo
5 lat
- 7 1
Twoja opinia

Zmień treść

dzisiejszych 10 - cio latków ze swoimi dziećmi za 40 lat. - Wy to się w ogóle bawić nie potraficie. My to w waszym wieku siedzieliśmy sobie spokojnie w domu ze smartfonami, mieliśmy konto na instagramie i fejsie, a wy nawet nie wiecie co to jest, tylko latacie w te kosmosy albo skaczecie w czasie w te i we wte. Każdy czas ma swoje dzieci i to jest fajne.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-01-02 12:11

Dziękujemy

Panie Redaktorze Dziękujemy za ten artykuł. Miło było powspominać.

B.
5 lat
- 7 1
Twoja opinia

Zmień treść

Panie Redaktorze Dziękujemy za ten artykuł. Miło było powspominać.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-12-18 21:20

Chcąc się "podłączyć" do oranżady czy kanapki kolegi mówiło się "obstawa"albo,żeby uniknąć"podłączania"-"bez obstaw"

4 lata
- 1 0
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-12-26 21:56

To nie jest artykuł o latach 90-tych

Tylko o 80-tych!!!!

Coś tu nie gra
3 lata
- 2 0
Twoja opinia

Zmień treść

Tylko o 80-tych!!!!
Regulamin dodawania opinii